حسین سلطانی مطلق
مقابله با تحریم های غرب همواره یکی از دغدغه های مشترک ایران و روسیه بوده و موضوع کاهش تبعات تحریم بخش بزرگی از گفتگوهای سران دو کشور را در سال های گذشته به خود اختصاص داده است.
به گزارش سرآمد اخبار، تهران و مسکو به راهکاری موثر برای تسهیل در مبادلات مالی به دور از سیستم مالی جهانی (سوئیفت) دست یافته اند.
حدود یک ماه پس از آخرین دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، و آیت الله خامنه ای در تهران که در آن زمان اعلام آغاز معامله ریال ایران در برابر روبل روسیه در مبادلات به اوج خود رسیده بود، تهران اخیراً از آخرین یافته های دو طرف جهت ایجاد یک سامانه مشترک برای پیام های مالی خبر داد.
در همین حال، مهدی صفری، معاون اقتصادی وزیر امور خارجه ایران، از راه اندازی کارت های بانکی روسی «میر» در چند روز آینده در کشورش خبر داد و تاکید کرد که روسیه و ایران «به منظور ایجاد سامانه ای شبیه سیستم سوئیفت برای برقراری مبادلات دو جانبه و با برخی کشورها توافق کردیم.»
از سوی دیگر، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، هفته گذشته پس از دیدار با حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود در مسکو تایید کرد که مذاکرات اساسی در سطح بانک های مرکزی بین روسیه و ایران در حال انجام است و ابراز اطمینان کرد که سامانه بانکی «میر» روسیه و سامانه بانکی «شتاب» ایران در آینده نزدیک یکپارچه شوند.
ناظران ایرانی یکپارچگی دو سامانه بانکی «میر» روسیه و «شتاب» ایران را با هدف رهایی از دلار در معاملات بین دو کشور و در راستای مقابله با تحریم‌های غرب علیه تهران و مسکو ارزیابی می کنند. آنها خاطرنشان می‌کنند که روسیه در پی افزایش فشار غرب بر آن به دلیل جنگ با اوکراین به تلاش‌های خود برای ارتقای سامانه بانکی خود سرعت بخشیده است.
جایگزین سوئیفت
پیمان یزدانی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی، همکاری رو به رشد تهران و مسکو را به فشارهای آمریکا مرتبط می‌داند و تاکید می‌کند که طرف‌های ایرانی و روسی مدتی است به دنبال ایجاد سازوکاری برای مبادلات مالی خارج از چارچوب سیستم‌های مالی تحت سلطه آمریکا هستند.
وی در گفت وگو با الجزیره نت، آمریکا را به استفاده از سامانه های تبادل مالی جهانی به عنوان سلاحی برای مقابله با مخالفان و رقبای خود متهم کرد و بر توانایی قدرت های شرقی برای ایجاد سامانه های جایگزین سوئیفت، ویزا و مسترکارت تاکید کرد.
این پژوهشگر ایرانی ارتباط سامانه بانکی روسیه و ایران را گامی مهم برای دور زدن تحریم‌های غرب از یک سو، و آزادسازی روابط تجاری و مالی تهران و مسکو از سوی دیگر، دانست و تاکید کرد: «گسترش دامنه این تجربه به سایر کشورها رقیبی موثر برای سیستم جهانی سوئیفت خواهد بود.»
یزدانی یکی از مهمترین دلایل بی ثباتی نرخ ارز و نوسانات آن در بازارهای مبادلاتی را کاهش ارزش پول ملی به دلیل فشارهای خارجی و تحریم مبادلات مالی دانست و تاکید کردکه یکپارچگی سامانه های بانکی بین ایران و روسیه انعکاسی مثبت بر ثبات نرخ ارز در دو کشور منعکس خواهد داشت و به گفته وی، توانایی ایالات متحده در کنترل سیستم های مالی جهانی را تضعیف خواهد کرد.
مبادلات تجاری
یزدانی ادغام سامانه پرداخت بانکی ایران و روسیه را بستری برابر برای مبادلات مالی بین دو کشور دانست و اظهار داشت که حجم اقتصاد و حجم تجارت خارجی تهران و مسکو تعیین می‌کند که چه کسی بیشترین سود را از آن خواهد برد.
بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان گمرک ایران در پایان تیرماه گذشته، الجزیره نت دریافت که مبادلات تجاری ایران با روسیه در سه ماهه نخست سال جاری (از ۲۱ مارس گذشته) بیش از ۵۰۸ میلیون دلار بوده که نشان از افزایش ۱۱ درصدی دارد.
ارزش صادرات ایران به روسیه نیز طی سه ماه گذشته نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد کاهش داشته و واردات ایران از روسیه نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۲ درصد افزایش داشته است.
گام ناقص
کریم اسدی، پژوهشگر اقتصادی نیز سامانه پرداخت بانکی «میر» را نسخه روسی کارت های بین المللی ویزا و مسترکارت دانست و تاکید کرد که نصب سامانه پرداخت روسی در تهران، تبادل ارز و پرداخت به روبل و ریال را برای تجار و گردشگران تسهیل می کند.
اسدی به الجزیره نت گفت: «فرایند ادغام دو سامانه پرداخت بانکی ایران و روسیه ناقص است و حدود ۳ سال با تأخیر انجام می شود.» جام جهانی ۲۰۱۸ روسیه، زمانی که هزاران ایرانی برای تماشای مسابقات جام جهانی فوتبال به همسایه شمالی سفر کردند.
اسدی خاطر نشان کرد که قرار بود این کار قبل از آغاز جام جهانی ۲۰۱۸ فوتبال شروع شود که هزاران ایرانی برای مشاهده مسابقات به روسیه سفر کردند.
وی با اشاره به توافق مسکو و تهران برای حذف دلار از مبادلات تجاری و معامله ریال ایران در برابر روبل روسیه بر لزوم تبدیل قراردادهای دوجانبه روسیه با سایر کشورها برای نصب سامانه «میر» درون یک سیستم مالی چندجانبه به منظور بی نیاز شدن از سیستم جهانی سوئیفت تأکید کرد.