محمد ارفع
بامداد یکشنبه به وقت تهران زمانی که اکثر مردم ایران در خواب بودند، مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، با صدور بیانیه‌ای و به رغم مخالفت جهانی، در اقدامی یکجانبه مدعی شد که تمام تحریم‌های سازمان ملل از جمله تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران از سر گرفته شده است.
وزیر امور خارجه آمریکا درحالی مدعی از سرگیری تحریم‌ها از جمله تحریم های تسلیحاتی علیه ایران شده است که چندی پیش شورای امنیت سازمان ملل با رد پیش‌نویس قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم تسلیحاتی علیه ایران، مخالفت صریح خود را با آن اعلام کرد و به جز آمریکا، تنها کشور دومینیکن به آن رای مثبت داد. ۱۳ عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد دلیل مخالفت خود با آمریکا را خروج این کشور از از برجام دانستند؛ خروجی که باعث شده است ایلات متحده در جایگاهی نباشد که بتواند مکانیسم ماشه را فعال کند و از این رو شورای امنیت هیچ اقدامی در این خصوص انجام نداد.
اتحادیه اروپا: رفع تحریم‌های ایران ذیل برجام ادامه دارد
با تمامی این اتفاقات و مخالفت‌ها بار دیگر وزیر امور خارجه آمریکا اعلام کرده است که بر اساس مکانیسم ماشه تمامی تحریم‌های بین المللی از سرگرفته می‌شود ؛رویکردی که با مخالفت بسیاری از کشورها از جمله اتحادیه اروپا روبه‌رو شده است.
برمبنای آنجه که ایرنا از تارنمای سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا گزارش کرده است، جوسپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به عنوان هماهنگ‌کننده برجام دیروز با انتشار بیانیه‌ای ادعای آمریکا مبنی بر از سرگیری تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را رد و تصریح کرد که تعهدات طرف‌های باقی‌مانده در این توافق به رفع تحریم‌ها ادامه دارد.
او با اشاره به بیانیه ۳۰ مرداد اتحادیه اروپا در همین باره یادآور شد که با صدور فرمان رئیس جمهوری آمریکا در ۸ می سال ۲۰۱۸میلادی، این کشور به صورت یکجانبه از برجام خارج شد و متعاقبا در هیچ یک از فعالیت‌های مرتبط با این توافق مشارکت نکرد.
بورل بر همین اساس تصریح کرد: آمریکا نمی‌تواند به عنوان عضو مشارکت‌کننده برجام تلقی شود و قادر به فعال کردن سازوکار بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل [علیه ایران] ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت نیست.
او از تمام طرف‌های باقی‌مانده در برجام خواست تا در حفظ این توافق کوشا باشند و از هرگونه اقدامی که باعث تشدید اوضاع می‌شود پرهیز کنند.
همچنین سه کشور اروپایی عضور برجام نیز روز جمعه در تایید سیاست اتخاذی اروپا در قبال ایران در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل مخالفت خود را با بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران اعلام و تاکید کردند که آمریکا به دلیل خروج از برجام نمی‌تواند مکانیسم ماشه را علیه ایران فعال کند.
واکنش سازمان ملل متحد به ادعای آمریکا
علاوه بر این آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، در نامه‌ای به اعضای شورای امنیت، در قبال اعلام «مکانیسم ماشه» از سوی آمریکا در این موضوع از «ناروشنی و بلاتکلیفی» سازمان ملل خبر داده است.
به نظر دبیرکل سازمان ملل هنوز قطعی نیست که مجازات‌های تحریمی علیه ایران باید برداشته شود یا اینکه، مانند دوران قبل از توافق هسته‌ای (برجام) برقرار گردند.
دبیرکل سازمان ملل در نامه‌ای به اعضای شورای امنیت می‌گوید که اکنون او نمی‌تواند از اقدام تازه آمریکا، مبنی بر لزوم بازگشت تمامی تحریم‌ها، پشتیبانی کند.
مسکو: آیا واشنگتن کر است؟
همچنین دمیتری پالیانسکی، دستیار نماینده روسیه در سازمان ملل، در پیامی توئیتری نوشته است: «در ماه اوت به بیانی آشکار گفته شد که آمریکا حق بازگرداندن تحریم‌ها را ندارد. آیا واشنگتن کر است؟»
وزارت امور خارجه روسیه در بیانیه‌ای از این که ایالات متحده می‌کوشد، سیاست خود یعنی «فشار حداکثری بر ایران» را به شورای امنیت تحمیل کند، انتقاد کرده است.
وزارت خارجه روسیه در بیانیه خود گفته است: «اقدام نامشروع آمریکا نمی‌تواند عواقب حقوقی بین‌المللی برای سایر کشورها داشته باشد»
در پایان بیانیه تأکید شده است: «قطعنامه‌های تحریمی علیه ایران به دنبال تصویب توافق نامه اتمی (برجام) برداشته شده بود و این حکم همچنان معتبر است.»
چین: زمان پایان دادن به مسخره‌بازی آمریکاست
دولت چین نیز در این راستا نیز بیکار ننشست و هیئت نمایندگی چین در وین در حساب کاربری توئیتری خود در واکنش به ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت تمام تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران از جمله تحریم‌های تسلیحاتی اعلام کرد زمان پایان دادن به این «مسخره‌بازی خودساخته» (آمریکا) فرا رسیده است.
این هیئت همچنین اعلام کرد: تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران همچنان معلق می‌ماند. موضع همه طرف‌های باقی‌مانده در برجام روشن است.
در ادامه این توئیت آمده است: آمریکا دیگر عضو مشارکت‌کننده در برجام نیست و ادعای او درباره فعال‌سازی «اسنپ‌بک» پوچ و بی‌اثر است.
واکنش تهران به اقدام یکجانبه از سوی آمریکا
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، بامداد دیروز در نشستی مطبوعاتی، بیانیه پمپئو را «یک نوع گردن‌کشی و قلدری» دانست.
در ادامه نیز این وزارتخانه با صدور بیانیه‌ای رویکرد رژیم کنونی آمریکا را تهدیدی بی‌سابقه برای سازمان ملل و شورای امنیت اعلام کرد.
به گزارش اداره کل اطلاع‌رسانی وزارت امور خارجه، وزارت امور خارجه کشورمان در این بیانیه با بیان بر اینکه رویکرد رژیم کنونی آمریکا «خطری بزرگ» برای صلح و امنیت بین‌المللی و «تهدیدی بی‌سابقه» برای سازمان ملل متحد و شورای امنیت است، تاکید کرده است: چنانچه آمریکا رأسا – یا با همکاری معدود دست‌نشانده‌های خود اقدامی در راستای این تهدیدات انجام دهد با واکنش جدی مواجه خواهد شد و مسئول تمامی عواقب خطرناک آن خواهد بود.
در ادامه این بیانیه آمده است: آمریکا امروز در حالی به دروغ مدعی بازگشت قطعنامه‌های تحریمی شورای امنیت ملل متحد علیه جمهوری اسلامی ایران است که درخواست آمریکا به عنوان یک کشور غیرعضو در برجام برای آغاز روند احیای تحریم‌ها از اساس از سوی شورای امنیت رد شده و این روند هیچ‌گاه آغاز نشده است که امروز به سرانجام رسیده باشد.
در بخش دیگری از این بیانیه آمده است: جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌های خشم‌آلود وزیر خارجه ایالات متحده را اقداماتی با مصرف سیاسی داخلی و از سر ضعف و استیصال و حاصل «نه» شنیدن‌های مکرر از جامعه بین‌المللی در ماه‌های اخیر و شکست‌های پی در پی در برابر دیپلماسی فعال جمهوری ایران می‌داند و به رییس‌جمهور آمریکا توصیه می‌کند بیش از این با پیروی از مشورت افراد جاهل و ناآشنا به شرایط جهانی، خود و کشورش را در سطح بین‌المللی منزوی ننماید.
البته ایران به اظهار نظر سخنگوی وزارت امور خارجه و بیاینه وزارتخانه بسنده نکرد؛ حسن روحانی، رئیس جمهوری، در جلسه عصر دیروز هیات دولت به موضع جدید ایالاتمتحده در قبال برجام واکنش نشان داد و اعلام کرد که با شکست قطعی تلاش‌های بیش از دوساله امریکا در تحمیل تحریم‌های شورای امنیت بر ایران، سی ام شهریور ۹۹ روزی به یاد ماندنی در تاریخ دیپلماسی کشورمان خواهد بود.
بر اساس آنچه در سایت اطلاع‌رسانی دولت آمده است، روحانی در این حال هشدار داد که اگر آمریکا بخواهد قلدری کند و در مقام عمل بخواهد اقدامی برای حرف نادرستی که می‌گوید من توانستم قطعنامه‌ها را برگردانم، انجام بدهد، حتماً با پاسخ قاطع ایران اسلامی مواجه می‌شود و کاملاً روشن است که ایران زیر بار قلدری آمریکا در هیچ مقطعی نرفته است و در این مقطع هم در برابر قلدری آمریکا ایستادگی خواهد کرد.
رئیس جمهوری تصریح کرد: وقتی یک درخواست غیرحقوقی و ناصحیحی آمریکا مطرح کرده و در برابر آن درخواست، اکثریت قاطع قریب به اتفاق اعضای شورای امنیت ایستادگی کرده و آن را رد کرده اند، دیگر از این به بعد حرف زدن آمریکا جز یاغی‌گری معنای دیگری نخواهد داشت وکسی زیر بار این حرف نخواهد رفت و عواقب اینگونه حرف‌ها و اینگونه موضع‌گیری‌ها به خود آمریکا برمی‌گردد.
رئیس جمهوری با مرور تلاش های سیاسی و حقوقی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران اظهارداشت: در واقع امروز می‌توانیم بگوییم فشار حداکثری آمریکا علیه ملت ایران در بخش سیاسی و در بخش حقوقی نه تنها شکست خورده بلکه باعث انزوای حداکثری آمریکا شده است.
روحانی با بیان اینکه آمریکا طی یک ماه گذشته سه بار پیاپی برای پیشبرد طرحهای ضد ایرانی خود در شورای امنیت سازمان ملل متحد دچار شکست شده است، گفت: آمریکایی‌ها همیشه فکر می‌کردند که شورای امنیت به دلایل مختلف تاریخی و دوستان سنتی که در این شورا داشتند، نقطه قوت آنهاست و در پیشبرد طرحهایشان در این شورا شکست نمی خورند اما دنیا شاهد بود ۱۳ عضو از ۱۵ عضو شورای امنیت در برابر آمریکا ایستادند و از برجام حمایت کردند و نظر آمریکا را نپذیرفتند.
رئیس جمهوری با تاکید بر اینکه سخن آمریکا برای استفاده از مکانیسم ماشه نیز حرف نامعقولی بود که برای هیچکس در دنیا قابل پذیرش نبود، گفت: کاملاً روشن بود که آمریکا در این زمینه دچار شکست حتمی می‌شود اما در این حال شیوه‌ای که شورای امنیت اتخاذ کرد یک شیوه بسیار ارزشمندی بود؛ شیوه بی‌اعتنایی به تقاضا و نامه آمریکا و اینکه هیچ جلسه‌ای برای بررسی درخواست آمریکا تشکیل نداد
روحانی تاکید کرد: همچنین یک بار دیگر به ۱+۴ اعلام می کنم در صورتی که ۵ کشوری که امروز در توافق هسته‌ای باقی مانده اند به همه توافق و اصولی که در این توافق متعهد شدیم، عمل کنند ما هم به طور کامل به تعهد خودمان برمی‌گردیم. اینکه ما تعهدات برجامی را کاهش دادیم و کنار گذاشتیم به خاطر این بود که یکسال صبر کردیم و ۱+۴ به ما در زمینه اقتصادی پاسخ مثبت نداد گر چه از لحاظ حقوقی و از لحاظ سیاسی همواره مواضع خوبی را اتخاذ کردند.