ترجمه: زینب یزدانی
کشورهای اروپایی سالانه صدها میلیون یورو اورانیوم از روسیه وارد می کنند، اما هیچ تحریمی علیه آن وجود ندارد.
«ترور اتمی روسیه مستلزم پاسخ قوی‌تر جامعه بین‌المللی، از جمله تحریم‌ها علیه صنعت هسته‌ای روسیه و سوخت هسته‌ای آن است.»
با این عبارات، ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین خشم خود را از جهان در ماه اوت پس از گلوله باران نیروگاه هسته‌ای زاپوریژیا در توییتر منتشر کرد.
خواسته او محقق نشد. از زمان آغاز جنگ روسیه در اوکراین، اتحادیه اروپا هفت بسته تحریمی را برای تضعیف اقتصاد روسیه و کاهش توانایی آن برای تامین مالی جنگ تصویب کرده است. تحریم ها بر شخصیت ها، زغال سنگ و سایر سوخت های فسیلی جامد، فولاد، آهن و سایر محصولات تأثیر گذاشت. اما صنعت هسته ای روسیه تحت تأثیر قرار نگرفت.
این موضوع در مورد آخرین بسته تحریمی که هفته گذشته اجرایی شد نیز صدق می کند. این شامل محدودیت های تجاری اضافی و سقف قیمتی برای نفت است. اما هنوز چیزی در مورد واردات اورانیوم روسیه و فناوری هسته ای روسیه وجود ندارد، اگرچه بسیاری در اتحادیه اروپا خواستار آن هستند که این شامل پارلمان اروپا نیز می شود.
پیش از این در بهار، نمایندگان مجلس با اکثریت بزرگ به «تحریم کامل فوری واردات نفت، زغال سنگ، سوخت هسته‌ای و گاز روسیه» رأی داده بودند و خواستار «پایان دادن همکاری با شرکت‌های روسی در پروژه‌های هسته‌ای موجود و جدید، از جمله در فنلاند، مجارستان و بلغارستان، جایی که کارشناسان روسی می توانند با کارشناسان غربی جایگزین شوند.
تحرکات مشکوک سربازان، پوتین می خواهد سلاح هسته ای را آزمایش کند؟
دولت های کشورهای اتحادیه اروپا، لهستان، ایرلند، استونی، لتونی و لیتوانی اخیراً خواستار همین موضوع شدند. دولت فدرال آلمان نیز به بحث در شورای نمایندگان ملی ملحق شد، همانطور که سون گیگلد، وزیر امور اقتصادی ایالات متحده به تیم روزنامه نگاری تحقیق اروپا تأیید کرد: «ما دوست داشتیم به وابستگی خود به روسیه برای تمام منابع انرژی پایان دهیم. از جمله اورانیوم. ما چندین بار این پیشنهاد را مطرح کرده‌ایم، اما متأسفانه باید بپذیریم که تصمیم‌گیری درباره تحریم‌ها به اتفاق آرا اتخاذ می‌شود.»
صلح سبز: بند ناف را به کرملین ببرید
دلیل این مقاومت را می توان در یک کلمه خلاصه کرد: وابستگی. یکی از دیپلمات‌های درگیر به Investigate Europe گفت: «کمیسیون اروپا هرگز این پیشنهاد را نداده است، زیرا تأثیر آن بر برخی از کشورهای شرقی عضو اتحادیه، که به شدت به زیرساخت‌ها و فناوری روسیه وابسته هستند، بیشتر از خود روسیه خواهد بود.»
به گفته آریادنا رودریگو از Greenpeace Europe، مخالفت اصلی از مجارستان و بلغارستان بود زیرا آنها فعالیت می کنند و حتی در حال توسعه رآکتورهای روسیه هستند. رودریگو گفت: «اگر دولت‌های اتحادیه اروپا برای پایان دادن به جنگ جدی هستند، باید بند ناف صنعت هسته‌ای اروپا را به کرملین قطع کنند و در عوض بر تسریع در صرفه‌جویی در انرژی و انرژی‌های تجدیدپذیر تمرکز کنند.
نادیده گرفتن تجارت هسته‌ای، حفره‌ای در تحریم‌های اتحادیه اروپا ایجاد می‌کند، حفره ای آنقدر بزرگ که یک تانک می تواند از آن عبور کند.»
مرجع اتحادیه اروپا Euratom گزارش داد که تجارت اورانیوم به تنهایی سالانه حدود ۴۵۵ میلیون یورو برای اقتصاد روسیه به ارمغان می آورد.
بر این اساس، در سال ۲۰۲۱ اپراتورهای هسته ای اتحادیه اروپا حدود ۲۱۰ میلیون یورو برای واردات اورانیوم طبیعی از روسیه و ۲۴۵ میلیون یورو دیگر برای واردات اورانیوم از قزاقستان پرداخت کردند، جایی که استخراج معادن توسط شرکت دولتی روسی روس اتم کنترل می شود و در این کشور فعالیت می کند. یک روش به ویژه برای محیط زیست مضر است.
براساس گزارش سالانه اوراتوم در سال ۲۰۲۱، این مقدار ۴۰ درصد از کل نیازهای اتحادیه اروپا را برآورده می کند.
وابستگی به سوخت هسته‌ای روسیه در اروپای شرقی، جایی که ۱۸ نیروگاه هسته‌ای توسط روسیه طراحی شده‌اند و به فناوری و خدمات روسیه متکی هستند، و همچنین عناصر سوختی که توسط Rosatom عرضه می‌شود، بیشترین میزان را دارد.
هر کدام دو رآکتور در بلغارستان و فنلاند، چهار رآکتور در مجارستان و اسلواکی و شش رآکتور در جمهوری چک وجود دارد. در ماه اوت، دولت مجارستان همسایگان اتحادیه اروپا را غافلگیر کرد و تصمیم گرفت که کنگلومرا Rosatom را برای ساخت دو راکتور هسته‌ای دیگر روسیه بسازد. مانند شرکت گاز گازپروم، روس اتم به کرملین به عنوان ابزار قدرت در سیاست خارجی انرژی خدمت می‌کند.
نقش فرانسه
بسیاری از دولت ها، به ویژه فرانسه، به شدت از آلمان خواسته اند وابستگی خود به گاز طبیعی روسیه را رها کند. اما دولت مکرون حتی یک کلمه در مورد وابستگی خود به اورانیوم تولید روسیه صحبت نکرد.
طبق گزارش لوموند، فرانسه به طور متوسط حدود ۲۰ درصد اورانیوم خام مورد نیاز خود را از قزاقستان وارد می کند.
هانری پروگلیو، مدیر عامل سابق تامین کننده برق دولتی فرانسوی EDF، که هنوز هم عضو هیئت مشاوران بین المللی Rosatom است، از ارتباط نزدیک بین صنایع هسته ای فرانسه و روسیه حمایت می کند.
میشل ریواسی، نماینده سبز فرانسه در پارلمان اروپا، گفت: «اگر رئیس جمهور مکرون از آقای پروگلیو می خواست استعفا دهد، مطمئناً این کار را انجام می داد. اما اصلاً این خواسته نبود.
او گفت که فرانسه نه تنها به واردات اورانیوم وابسته است، بلکه به تصفیه زباله و بسیاری دیگر از خدمات هسته ای نیز وابسته است.
از سوی دیگر، کریستوف گرودلر، نماینده پارلمان اروپا از گروه لیبرال Renew، که شامل حزب ماکرون نیز می شود، از کنار گذاشتن فعالیت های هسته ای از تحریم های اتحادیه اروپا حمایت می کند.
تنوع در مقابل وابستگی
حداقل یکی از کشورهایی که تاکنون به منابع اورانیوم روسیه و فناوری هسته‌ای روسیه وابسته بوده‌اند، به نظر می‌رسد برای درخواست تحریم‌ها علیه صنعت هسته‌ای روسیه آماده است: فنلاند.
در یکی از نشست‌های سفرای اتحادیه اروپا در اردیبهشت ماه که بسته ششم تحریم‌ها مطرح شد، موضوع تحریم‌ها علیه بخش انرژی هسته‌ای نیز مطرح شد.
بر اساس گزارش دیپلماتیک یک هیئت ملی درباره این نشست، در آن گفتگوها، لهستان، آلمان، اتریش، استونی و لیتوانی از این ایده حمایت کردند، در حالی که فنلاند پذیرای این پیشنهاد بود.
دیپلمات ارشد دیگری که در مذاکرات شرکت کرد، خاطرنشان کرد که تحریم صنعت هسته‌ای روسیه تنها در درازمدت می‌تواند رخ دهد: قبل از آن، فناوری‌ها باید تطبیق داده شوند، مهندسان آموزش ببینند و منابع عرضه متنوع شوند.
اگر تحریم‌ها علیه اورانیوم روسیه اعمال می‌شد، دوره‌های اجرایی بسیار طولانی باید اعمال می‌شد تا برای همه کشورهای عضو قابل قبول باشد. این دیپلمات اظهار داشت: “آنقدر طولانی که مضحک باشد.”
شرکت انرژی سوئدی Vattenfall ثابت کرد که راه دیگری وجود دارد. در اوایل ۲۴ فوریه، روزی که روسیه به اوکراین حمله کرد، هیئت مدیره آن تصمیم گرفت تمام واردات اورانیوم از روسیه را فعلا متوقف کند و واردات از کانادا و استرالیا را جایگزین آن کند.
منبع: روزنامه Tagesspiegel