ارز بازی

علی رمضانیان

بازار سکه و ارز، این روزها، وضعیت آشتفته‌ای را سپری کرده و پیش بینی می شود که اوضاع بع مراتب بدتر شود.

بانک مرکزی برای جلوگیری از تشدید بحران دست به ابتکاراتی زد اما در نهایت  مجاب شد تا ارزپاشی کرده و آن اقدامات تا اینجای کار ثمری برای بازار ارز نداشت.

پیگیری خبرنگار عصر اقتصاد از بانک مرکزی و بازار متشکل ارزی نیز برای پیگیری اقدامات این نهادها هیچ نتیجه‌ای در برنداشت و بعد از پیگیری زیاد، تنها به ادعاهای مبنی بر موفق بودن طرح‌ها بسنده کردند در حالی که شواهد و قرائن چنین حکایتی ندارند.

در روز ۱۴ آبان ۱۴۰۱ بانک مرکزی صرافی‌ها و بانک ها را مجاب کرد که در سامانه برخط ارز داد و ستد کنند اما این اتفاقا سبب به هم ریختن بازار شده و حتی صدای مجلس را درآورد.

در واقع، این  طرح در روز نخست با سردرگمی مشتریان کاغذی ارز، صرافی ها و متقاضیان  حقوقی ارزش شده بود.

به همین دلیل در روز ۱۵ آبان بانک مرکزی، طی بخشنامه ای به بانک‌ها و صرافی‌ها ابلاغ کرد که می توانند طبق روال قدیم داد و ستد کنند و فعلا به سامانه برخط اهمیتی ندهند و در نهایت به ارزپاشی روی آوردند.

این آزمون و خطای بانک مرکزی یادآور اقدمات تیم فعلی بانک مرکزی در بورس است. این افراد زمانی که در بورس مدیریت می کردند؛ هر از چندگاهی اقداماتی را در بورس عملیاتی می کردند و بعد از مدتی به  ان را غیر مفید ارزیابی کرده و تغییرش می دادند.

در حال حاضر نیز در بانک مرکزی نیز همان رویه قدیمی را ادامه می دهند. این مساله به همین جا ختم نمی شود چرا که بسیاری از فعالان بورسی هم به دنبال راه انداختن صرافی و ورود به بازار ارز هستند.

بر اساس همین اتفاقات بود که انتقاد بازار پول به تیم فعلی زیاد شده است. انتقاد اصلی بر این بدنه این است که اغلب مدیران از بورس به بانک مرکزی آمده و هیچ گونه آشنایی به فضای ارزی و حتی بانک ندارند و از قدیمی های بازار پول مشاوره تخصصی نمی گیرند.

بر اساس این گزارش، موضوع بازار ارز با پیچیدگی هایی همراه است و نباید این بازار را تنها در بستر بازار ارز بررسی کرد چرا که پیوند این بازار با دیگر ارکان اقتصاد بسیار محکم و حیاتی است. دولت‌ها همواره به سرکوب ارز مبادرت کردند.

هیچ دولتی  بازار ارز را به حال خود رها نکرد تا خود روند قیمتی را انتخاب کند و مانند تمام بازارهای جهان براساس عرضه و تقاضا و روند اقتصاد قیمت ارز در ایران تعیین نمی شود بلکه این دولتها هستند که با دستکاری در نرخ ارز آن را شدیدا کنترل می کنند.

انحصار در سامانه نیما

یکی از مهمترین موضوعات در ماه های اخیر، مساله ارز ترجیحی یا همان ارز ۴۲۰۰ تومانی معروف است. عرضه ارز در این بازار متوقف شد و همه متقاضیان به سامانه نیما مراجعه کردند.

اما عرضه ارز در وضعیت عجیبی پیدا کرده‌است. اتفاق عجیب اینجاست که سامانه نیما در انحصار چند بانک و صرافی خاص قرار گرفته است.

این مساله سبب شده است تا بازار ارز در کنترل این چند بانک و صرافی قرار بگیرد این انحصار سبب شده است تا رانت زیادی برای افرادی خاص بوجود بیاید.  نکته مهمتر اینکه کاهش عرضه رخ دهد و به دلیل همان انحصار بانک مرکزی توان مقابله را ندارد.

مصرف ارز در پلتفرم‌های غیر رسمی رمز ارز

از مشکلات دیگر بازار ارز اینکه بسیاری از صرافی های رمز ارز به دلیل فعالیت در بستر رمز ارز که بر اساس دلار در بازاراهای جهانی مبادله  می شوند متقاضی دلار هستند.

این افراد از درگاه های رسمی ارز دادوستد نمی کنند بلکه  در بسترهای غیر رسمی و حتی پلتفرمهای غیر رسمی ارز جابجا می کنند این روزها خبرگزاری رویترز در این خصوص گزارش کرده‌است که ظرف یکی دو سال اخیر ۸میلیارد دلار ارز از ایران از طریق صرافی باینانس خارج و تبدیل به رمز ارز شده است.

این هشت میلیارد دلار رمز ارز در  ایران از ریال به ارزهای خارجی و دلار و نهایتا به رمز ارز تبدیل شده است. اما بانک مرکزی هیچ نظارتی بر این بازار ندارد.

خروج ارز برای سرمایه گذاری در خارج

این روزها خبر خرید خانه در ترکیه  تبدیل به خبری عادی برای ایرانیان شده است چرا که  اتفاقی هر روزه است. این موضوع سبب خروج سنگین ارز از ایران شده است.

ایرانیان برای حفظ ارز پول خود از ایران ارز را خارج کرده و در کشورهای دیگر سرمایه گذاری می کنند این موضوع سبب شده است تا بعضا عرضه ارز تحت تاثیر قرار و با مشکلات زیادی در کشور بوجود اید.

متقاضیان  خارج کننده ارز قطعا به مبالغ بالایی از ارز نیاز دارند و  همین مساله سبب کبود ارز در ایران می شود.

همه دلار فروشند

بازار ارز در ایران بصورت رسمی در اختیار بانکها و صرافی هاست و بصورت غیر رسمی همه  دوست دارند که معامله‌گر ارز باشند.

غیر از صرافان رسمی، سکه فروش ها، سایت‌های غیر رسمی، کانال های تلگرامی پلتفرم های رمز ارز ، دلالان اسکناس و  دیگران مایل هستند که از این بازار آشفته برای کلاه خود نمدی ببافند.

تنها هدف بازار متشکل ارزی

بازار متشکل ارزی مکانی برای عرضه و تقاضای بی‌واسطه ارز است که بر معاملات آنی و نقدی اسکناس متمرکز خواهد شد.

با ایجاد این بازار و مشخص‌ شدن نرخ در داخل کشور، عناوینی مانند دلار سلیمانیه یا دلار هرات به حاشیه خواهد رفت و فشارهای بیرونی برای تعیین نرخ ارز به حداقل می‌رسد.

اما عملکرد این بازار تاکنون تقریبا هیچ بوده است. این بازار نتوانسته است هیچ  تاثیری بر بازار ارز بگذارد و در حال حاضر تفاوتی در بازار ارز نسبت به پنج سال قبل نیست همان بازار بلبشوی است که قبلا نیز بود منتهی بسیاری از مدیران با حقوق نجومی در راس آن فعالیت می کنند.

برای  پیگیری از فعالیت اقدام و مشکلات بازار ارز چندین بار با این نهاد تماس گرفته شد اما هرگز پاسخی از  بازار متشکل ارزی دریافت نشد. مهمترین اقدام این بازار این بود که صرافی ها را حذف کرده و بازار ارز را بصورت برخط پیش ببرد.

این موضوع سبب اعتراض مجلس شد. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس طی سخنانی اظهار کرد که این اقدام در نهایت به رشد قارچ گونه دلالی می شود در حالی که همین الان هم بازار ارز از سفته بازی رنج می برد این اقدام بانک مرکزی سبب تشدید بحران در بازار ارزی و افزایش دلالان می شود.

سوال مهمی که رحیمی، نماینده مردم در مجلس مطرح کرد این است:«سوال اینجاست در حالی که کشور با مشکل تحریم مواجه است و این صرافان هستند که ریسک نقل و انتقال وجوه در شبکه غیر رسمی را به عهده گرفته‌اند، چرا باید ریسک حذف این سربازان اقتصادی را به کشور تحمیل کرد؟ »