علی رمضانیان
عرضه خودرو در بورس از جمله اتفاقات خاصی بود که در ماه ها و شاید سال‌ها روی ان کار شده و چندی بود که نتیجه این تلاش ها به ثمر نشست؛ اما ناگهان همه چیز تغییر کرده و با وجود موافقان زیاد و تایید دولت، عرضه خودرو در بورس کالا، متوقف شد.
این توقف با دخالت وزیر اقتصاد در نهایت لغو و فعلا تمامی برنامه های عرضه اجرا می شود، اما هنوز مشخص نیست که مخالفان چه خواهند کرد و پیروز ماجرا چه کسی خواهد بود. شفافیت یا دلال و رانت‌جو؟
به گزارش عصر اقتصاد؛ همه چیز از ۱۴ دی مسال با نامه یازده نماینده مجلس شروع شد. این ۱۱ نماینده مجلس در نامه‌ای به شورای رقابت اعلام کردند شیوه کنونی عرضه خودرو در بورس کالا به دلایل متعدد غیرقانونی و ضد رقابتی است.
شش روز بعد از این نامه، مدیرعامل ایران خودرو طی نامه‌ای به بورس کالا نوشت که باید عرضه خودرو در بورس کالا متوقف شود و این اغاز یک بحران در صنعت خودرو، بورس و اقتصاد بود.
شاید در نگاه نخست این رخداد چندان مهم نباشد، ولی باید گفت که عرضه خودرو در بورس کالا یکی از موضوعات جنجالی در ماه‌های اخیر بوده و تلاش های زیادی برای عملیاتی شدن آن صورت گرفته و این توقف به نوعی به برنده شد دلال ها تعبیر شده است.
عرضه خودرو به این دلیل مهم بود که تفاوت قیمت خودرو در بورس کالا و بازار ازاد حتی به دویست میلیون تومان در برخی از محصولات خودرویی رسید. این وضعیت سبب شد تا حساسیت ها پیرامون این رخداد زیاد شود.
در حالی این مخالفت ها برای عرضه خودرو در بورس انجام منجر به توقف آن شد که بسیاری از کارشناسان و فعالان صنعت خودرو با عرضه ان در بورس کالا موافق بودند.
رییس انجمن قطعه‌سازان خودرو، طی مصاحبه ای تنها راه ساماندهی بازار خودرو را عرضه در بورس کالا برشمرد و گفت: سال گذشته زمانی‌که دولت قیمت خودرو را ۱۸ درصد افزایش داد با تورم ۵۰ درصدی در کشور مواجه بودیم اما برخی نمایندگان مجلس موضع مخالف گرفتند و نسبت به تصمیم دولت معترض بودند.
گرانی خودرو
براساس این گزارش، در سه سال گذشته وضعیت قیمت خودرو مانند دیگر بخش های اقتصادی کشور بحرانی بوده و قیمت ها بصورت افسانه ای افزایش پیدا کردند.
همین وضعیت در ماه های اخیر نیز تکرار شده است و حتی شدت نیز گرفته است چرا که شیب سقوط ارزش ریال شدید تر شده است. تا جایی قیمت خودروهای داخلی در یک ماه گذشته دست‌کم ۵۰ میلیون تومان افزایش داشته اما برخی از خودروها تا ۱۳۵ میلیون تومان هم گران شده‌اند.
در واقع، بررسی نوسانات قیمتی در بازار خودرو حاکی از جهش دوباره قیمت‌ها در این بازار است، به طوری که در بین خودروهای پراید موجود در بازار مدل ۱۱۱ آن از ۲۳۰ میلیون تومان در چهارشنبه گذشته امروز به ۲۴۵ میلیون تومان رسیده استاین در حالی است که در ماه‌های اخیر بازار خودرو در رکود بوده و خرید و فروش حداقلی و حتی گاهی نزدیک به صفر داشته است.
استدلال مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا چیست؟
روح الله ایزدخواه، عضو کمیسیون صنایع و‌معادن مجلس با انتقاد از شیوه اجرای طرح عرضه خودرو در بورس‌کالا معتقد است که بعضی‌ها نمی‌توانند عرضه‌خودرو در بورس کالا را به نام ما(مجلس) بنویسند.
این شیوه عرضه دربورس کمک به دلالی و تثبیت‌قیمت‌های بازارسیاه است. چه قاعده‌ای وجود دارد که خودروی ۸۰۰ میلیون تومانی به قیمت ۲.۵ میلیارد تومان در بورس کالا فروخته شود چه کسی این بازار را شکل می‌دهد.
به گفته وی، مقصر خود دولت است که شیوه قیمت‌گذاری‌دستوری شورای‌‌رقابت را کنارگذاشتند اما به جای اینکه بیایند و به شیوه مدیریت شده و هدفمند تن‌دهند، دوباره به بازارسیاه سپردند که قیمت‌خودرو را مدیریت کند.
عرضه خودرو در بورس کالا بی‌قاعده، بی‌دلیل و بی‌منطق است . قرار‌بود همه تولیدات پرتیراژ عرضه شود. این مهم بود که افزایش قیمت رخ داده به جیب خودروساز نرود.
این نماینده مجلس به عصر اقتصاد گفت: این طرح با نظر سازمان بازرسی نیز متوقف شده است. چرا که سازمان بازرسی در خصوص موضوعاتی مانند سهم دولت، عرضه نشدن همه خودروها و مدیریت عرضه توسط ایران خودرو اعتراض دارد.
نظر موافق عرضه بورس کالا
باقر قادمی از کارشناسان بازار سرمایه معتقد است توقف عرضه خودرو ارتباطی به بورس کالا ندارد. اما برخی معتقدند که افزایش قیمت خودرو در بازار آزاد به دلیل عرضه خودرو در بورس کالا بود که استدلالی ضعیف و بی منطقی است.
این در حالی است که باید تلاش بر این باشد ک قیمت های واقعی شکل بگیرد. اما عرضه قطره چکانی خودرو از یه طرف دیگه منبع فساد سبب مشکلاتی در عرضه شد.
با این وجود این روش بهتر از روش قرعه کشی است که هیچ فضای شفافی ندارد. او افزود در الی این توقف شکل می گیرد که برخی از عرضه ها سبب کاهش قیمت در بازار ازاد شد مثلا عرضه پژوی ۲۰۷ سبب کاهش قیمت شده بود اما بعد از این مشکلات مجددا افزایشی شد.
خادمی به عصر اقتصاد توضیح داد که بورس کالا بر خلاف مخالفت خیلی از کارشناس ها کاملا به نفع سهامدار و صنعت خودرو است، اما این عرضه ها باید قابل توجه باشه تا دستکاری انجام نشود.
در خبرها امده بود که قرار است که هفته ای بالای ۱۰ هزار خودرو از طرف ایران خودرو عرضه شود خبر خوبی بود اما با این رخدادها عرضه خودرو در بورس کالا با هاله ای از ابهام مواجه شده که مشش نیست چه خواهد شد.
او علت تاکید دولت بر عره خودرو در بورس را مساله واگذاری سهام دانست. چرا که در ابتدا باید مساله عرضه خودرو از طریق قرعه کشی حل شود و در گام بعدی باید سهام بلوکی و تودلی این شرکت ها واگذار شوند به این دلیل دولت عرضه خودرو در بورس کالا را تصریح کرد.
با دخالت وزیر عرضه انجام می شود
در نهایت روز شنبه ۲۴ دی ۱۴۰۱ خاندوزی، وزیر اقتصاد اعلام کرد که با توجه به مصوبه شورای عالی بورس و عدم دریافت مصوبه از سایر نهادها، عرضه خودرو در بورس کالا طبق روال گذشته ادامه یابد و در صورت دریافت هر درخواست از سایر دستگاه‌ها و نهادها، موضوع مجددا در شورای عالی بورس مطرح تا تصمیم گیری شود.
بر همین اساس، مدیر نظارت به بورس‌ها سازمان بورس اعلام کرد که با وجود درخواست ایران‌خودرو؛ با لغو عرضه دنا پلاس در بورس کالا موافقت نشد و دنا پلاس فردا یکشنبه ۲۵ دی ۱۴۰۱ در بورس کالا عرضه می‌شود او تاکید کرد: سازمان بورس با اتکا به اختیارات قانونی و حمایت از حقوق سهامداران و بازار سرمایه و با اتکا به اختیارات مصرح قانونی خود، تا این لحظه تصمیمی برای لغو عرضه دنا پلاس شرکت ایران‌خودرو در بورس کالا نگرفته و فرآیندهای عرضه و ثبت سفارش در حال انجام است.