قیمت دلار که چند روزی است نوسانات صعودی را تجربه می‌کند، در آخرین روز معاملات رسمی هفته دوم مردادماه کانال 50 هزار تومانی را فتح کرد.
آیا دلار در هفته‌های آینده نیز صعودی خواهد بود یا سطح 50 هزار تومان را همچنان به عنوان مقاومتی جدی پیش رو خواهد داشت؟
به گزارش تجارت‌نیوز، قیمت دلار در حالی روندی صعودی را پیش گرفته و کانال 50 هزار تومانی را فتح کرده بود که در نیمه‌های روز سه‌شنبه، خبر تعطیلی دو روزه بازارها، معامله‌گران را با شوک مواجه کرد.
دولت به بهانه گرمای هوا، دو روز چهارشنبه و پنجشنبه را تعطیل اعلام کرد و به این ترتیب معاملات رسمی در تمامی بازارها متوقف شد. تنها بازار طلا و سکه است که معاملات آن به طلافروشی‌های کوچک شهر محدود شده و عملا نیز به دلیل تعطیلی بانک‌ها، داد و ستدی در آنها صورت نمی‌گیرد.
اما در کنار تعطیلی بازارها باید به خبر انحلال کانون صرافان ایران که موجب تقویت روند صعودی دلار در روز سه‌شنبه شد نیز اشاره کرد. چرا که معامله‌گران و متقاضیان دلار را با ابهام جدی درباره آینده عرضه ارز مواجه کرد و آنها را در روز سه‌شنبه به خیابان فردوسی کشاند. با افزایش ناگهانی تقاضا در برابر عرضه اندک، قیمت دلار یک کانال رشد کرد.
از سمت دیگر نیز از خلیج فارس خبر می‌رسد سپاه پاسداران در برنامه‌ای از پیش اعلام‌نشده، در حال برگزاری مانور نظامی با شعار حمایت از مرزهای آبی و جزایر سه‌گانه است؛ این خبر می‌تواند به‌معنای شکننده بودن توافقات جدید ایران با کشورهای منطقه باشد.
این در حالی است که طی هفته‌های اخیر، آمریکا نیز تجهیزات جدیدی به خلیج فارس ارسال کرده و دست به اقداماتی سوال‌برانگیز زده است. به این ترتیب قیمت دلار با نگاه به سیگنال‌های سیاسی از این دست نیز در آستانه صعود دوباره قرار دارد.
اما آیا این روند طی خواهد شد و با گشایش بازارها در روز شنبه، دلار افزایشی می‌شود؟ آیا بازارساز مهار دلار را طی روزهای تعطیل و با کنترل معاملات پشت خطی به دست خواهد گرفت و دلار را زمین‌گیر خواهد کرد؟
سیگنال افزایشی بانک مرکزی به قیمت دلار
در همین راستا برزو حق‌شناس، کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه اقدام بانک مرکزی در انحلال کانون صرافان ایرانیان به طور قطع روند قیمت دلار را صعودی می‌کند گفت: «وقتی قیمت دلار در روند صعودی قرار گرفته است مشخص می‌شود که مشکلی وجود دارد. طبق تجربه‌های قبل، منتظر بودیم که صورت مساله توسط بانک مرکزی حذف شود.»
وی افزود: «وقتی نهادهای واسط حذف می‌شوند، این تصمیم مطمئنا روی نرخ ارز تاثیر می‌گذارد. به اعتقاد من نهادهایی مانند کانون صرافان می‌توانند به امر انتقال دلار کمک و آن را تسهیل کنند. با این تصمیم مبادی ورودی دلار دچار مشکل خواهد شد.»
وی با تاکید بر اینکه با چنین تصمیماتی قیمت دلار صددرصد افزایشی می‌شود، خاطرنشان کرد: «با این اقدام بانک مرکزی، نقل و انتقال ارز مشکل می‌شود و تاثیر منفی بر بازار خواهد گذاشت. اما در مواقع بحرانی معمولا سیاستگذار صورت مساله را پاک می‌کند.»
یکه‌تازی سیاستگذار در بازار ارز
اما هدف سیاستگذار از این اقدام چیست؟ حق‌شناس در پاسخ به این پرسش گفت: «به نظر می‌رسد بانک مرکزی با این اقدام به سمت انحصارگری مطلق حرکت می‌کند و فقط فضا را برای خود آماده می‌کند. اولین بخشی که از این تصمیم ضربه می‌خورد همان بانک مرکزی است.»
سوال مهم دیگر این است که آیا سیاستگذار از نوسانات محدود قیمت دلار سودگیری می‌کند؟ حق‌شناس در این باره گفت: «این اقدام سال‌هاست در حال انجام است و از زمان ریاست همتی در بانک مرکزی این کار از سوی این نهاد بیشتر شده است. در حال حاضر هم ادامه دارد. اما به نظر نمی‌رسد این تصمیم برای سودگیری باشد.»
وی خاطرنشان کرد: « باید توجه داشت ما هر چه نقل و انتقال را تسهیل کنیم، به ورود ارز به کشور کمک بیشتری می‌کنیم و انحلال کانون صرافان این موضوع را مختل خواهد کرد. دوم اینکه باعث مشکل برای تولید‌کنندگان، واردکنندگان، کسانی که نقل و انتقالاتشان توسط صرافی‌ها انجام می‌شود و حتی خریداران خرد خواهد شد.»
این کارشناس اقتصادی گفت: «من هدف از این کار را واقعا نمی‌دانم و این سوال را نمی‌توانم جواب دهم. اگر صرافی تخلف کرده، زیر نظر بانک مرکزی است و نیاز به برخورد انضباطی دارد. نتیجه این اقدام در نیمه دوم سال در قیمت دلار خود را نشان می‌دهد.»
پیش بینی قیمت دلار تا پایان سال 1402
حسین عبده تبریزی، تحلیلگر ارشد اقتصادی نیز درباره پیش بینی قیمت دلار به تجارت‌نیوز گفت: «پیش‌بینی من و همکاران در آکادمی دانایان این بود که چون تنش‌های بیشتر خارجی و تشدید تحریمها پیش‌بینی نمی‌شد، محتمل‌ترین سناریو برای قیمت ارز در پایان سال 1402، افزایش نرخ ارز در سطحی کمتر از تورم عمومی باشد.»
وی افزود: «از یک طرف به نظر می‌رسد که تنگدستی ارزی وجود دارد، و دولت و بانک مرکزی ارز زیادی در بساط ندارند. این روزها ارز نیمایی عملاً در بازار معامله نمی‌شود. آنچه در بازار موجود است فقط همان ارز آزاد است. در روابط خارجی هم گشایش عمده‌ای در چشم‌انداز نیست.»
این تحلیلگر اقتصادی تاکید کرد: «به نظر می‌رسد که کسب‌وکارها امیدی به ارزِ غیر بازار آزاد ندارند و نمی‌خواهند با انتظار برای تخصیص ارز، فرصت سرمایه‌گذاری و فروش و گردش عملیاتی بالاتر را از دست بدهند. به دلیل گران‌شدن شدید نرخ گاز خوراک و سوخت صنایع اصلی سودآور (پتروشیمی‌ها، فولادی‌ها، مس،…)، آنها هم تا آنجا که بتوانند ارز خود را در عمل به نرخ آزاد خواهند فروخت تا سودهای خود را تقویت کنند، و قیمت‌های بالای سوخت و خوراک خود را جبران کنند.»
عبده تبریزی بیان کرد: «از طرف دیگر، هرچند انتظار ما همیشه این است که کم‌وبیش فشار برای افزایش نرخ ارز در حد رشد نقدینگی وجود دارد، اما نظام جمهوری اسلامی در سال ۱۴۰۲ انتخابات مجلس را پیش رو دارد، و طبعاً بسیار علاقه‌مند است که سال را با آرامش بگذراند.
حال، یکی از متغیرهای عمده برای آرامش، کنترل نرخ تورم و مهم‌تر از آن کنترل نرخ ارز است. هر نوع جهش ارزی بسیار تنش‌زاست.»
وی افزود: «اگر دولت ارز فراوان داشت، از همین حالا شروع به دفاع از قیمت جاری ارز و حتی تلاش برای کاهش آن می‌کرد. در عین حال تنگدستی ارزی دولت بدان معنا نیست که در ماه‌های پیش رو برای کنترل نرخ ارز از همه توان خود و کشور استفاده نکند.
اگر این دو وجه موضوع را در نظر بگیریم، به شرط آنکه حداقل علائمی از کاهش تنش‌های بین‌المللی حفظ شود (از قبیل حفظ علائم بهبود روابط با عربستان و عدمصدور قطعنامه در آژانس بین‌المللی انرژی علیه ایران در باقی‌مانده‌ی سال) نرخ ارز در پایان سال 1402 و به‌رغم رشد نقدینگی در حد سال گذشته، ممکن است در محدودهای پایین‌تر از نرخ تورم باقی بماند.»
تولید تاب تورم را ندارد
در همین راستا فردین آقابزرگی دیگر کارشناس اقتصادی نیز با اشاره به سیگنال‌های غیراقتصادی سیاستگذار برای مدیریت بازار ارز به تجارت‌نیوز گفت: «امیدهایی که نسبت به گشایش‌ها در روابط بین‌الملل به بازار تزریق می‌شود، انتظارات تورمی را تا حدود زیادی خنثی کرده است.
اما اساس حرکت ارزش پول ملی و نسبت برابری قدرت پول کشور نسبت به سایر ارزها به چند متغیر اساسی در حوزه اقتصاد برمی‌گردد.»
وی افزود: «حجم و رشد حجم نقدینگی، رشد اقتصادی، درصد رشد اقتصادی همسو با رشد حجم نقدینگی، این پارامترها در کنار هم قرار می‌گیرد و بعد روندهای قیمتی به شکل واقعی جریان می‌گیرد.»
این کارشناس اقتصادی گفت: «تولید مانند استخری است که آب به شدت در آن جاری است اما استخر گنجایش جذب این حجم از نقدینگی را ندارد بنابراین آب از این استخر سرریز می‌شود و این آب سرریز شده همان تورم است.»
شوک‌های مقطعی به بازار ارز با خبردرمانی
وی با اشاره به رشد حجم نقدینگی به ارائه آمار پرداخت و گفت: «بر اساس گزارش‌های منتشر شده، ۲۶۶ هزار میلیارد تومان پول چاپ شده که همسو با رشد اقتصادی نبوده است. بنابراین این دیدگاه که صرفا قرار است سفارتی مثل عربستان باز شود یا زمزمه‌هایی از مذاکرات به گوش برسد به جز شوک مقطعی در یک بازه زمانی کوتاه نتیجه‌ای نخواهد داشت.»
وی با اشاره به نوسانات کاهشی قیمت دلار در چندماه اخیر خاطرنشان کرد: «بررسی حرکت قیمت دلار نشان می‌دهد که این اسکناس نسبت به ۶ ماه تا یک سال گذشته، رشد کرده است. موید این موضوع نیز افزایش قیمت کالاهای اساسی، کالاهای مصرفی، لوازم خانگی، لوازم الکترونیک و خودرو است.»
آقابزرگی اضافه کرد: «ارزیابی جزئی از کالاهای مصرفی و ارزاق عمومی نشان از افزایش قیمت‌ها دارد. پیشتر نیز اشاره شده بود که اگر اجناس گران شده به دلیل رشد قیمت دلار است. اما در مقطع فعلی که قیمت دلار نوسان‌های کاهشی داشته قیمت کالاها ارزان نشده است. بنابراین موضوع ثبات و کاهش دستوری دلار توسط سیاستگذار انجام شده است.»
متغیرهای بنیادی بلای جان دلار می‌شود
علی صادقین، کارشناس بازارهای مالی هم با اشاره به اینکه احتمالا بازارساز ظرف چند هفته آینده بتواند با عرضه ارز در بازار متشکل ارزی دلار را در محدوده فعلی نگه دارد به تجارت‌نیوز گفت: «این روند موقتی است. زیرا در پایان ۶ ماهه اول سال و پایان شهریور، کسری بودجه تشدید می‌شود و متغیرهای بنیادی کسری بودجه اثر خود را نشان می‌دهد و تزریق ارز هم نمی‌تواند دلار را به کانال پایین هدایت کند.»
وی با تاکید بر اینکه احتمالا در نیمه دوم سال جاری، متغیرهای اقتصادی شرایط بدتری خواهد داشت، خاطرنشان کرد: «باید نتیجه برخی اخبار سیاسی که در ماه‌های گذشته بلاتکلیف مانده مشخص شود. در غیر این صورت این احتمال وجود دارد که روند قیمت دلار در نیمه دوم سال افزایشی باشد. اما میزان این افزایش مشخص نیست.»
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر روند کوتاه‌مدت ثبات فعلی اسکناس آمریکایی گفت: «فعلا قیمت دلار با توجه به شرایط سیاسی، تردید معامله‌گران نسبت به مبادله و حالت انتظاری بازار می‌تواند بین ۴۸ تا ۵۲ هزار تومان نوسان داشته باشد.»
صادقین گفت: «روند قیمت این اسکناس در میان‌مدت و بلند‌مدت به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد فعالیت‌های هسته‌ای ایران بستگی دارد.»
تکرار اشتباهات گذشته با کنترل دلار
میثم رادپور دیگر کارشناس بازارهای مالی هم با اشاره به اقدامات سیاستگذار برای کنترل دستوری قیمت دلار به تجارت‌نیوز گفت: «با تورمی که اقتصاد ما با آن دست و پنجه نرم می‌کند اگر قیمت دلار بالا نرفته، نجابت به خرج داده است! این در حالی است که سیاست‌های فعلی تکرار اشتباهات گذشته است و بخش تولید کشور را فلج می‌کند.»
وی به فشار تورمی موجود در کشور اشاره کرد و افزود: «بنابر نظریه برابری قدرت خرید، اگر تورم کشور شما با یک کشور مورد نظر مانند ایالات متحده اختلاف داشته باشد، نرخ ارز شما نیز باید به این مقدار در بازه یک ساله تضعیف شود.
برای این مثال باید اشاره داشت که در بازه زمانی یک ساله نزدیک به ۳۷ تا ۳۸ درصد با آمریکا اختلاف تورمی داریم. تا زمانی که تورم موجود است، نیازی به دلیل بیشتر برای فشار به بازار ارز نیست.»
این کارشناس اقتصادی با تاکید بر اینکه تا زمانی که خود را به جای صاحبان سرمایه نگذارید، نمی‌توانید نسبت به ریالی بودن سرمایه خود اطمینان داشته باشید، خاطرنشان کرد: «در یک دهه گذشته رشد تولید ناخالص داخلی کشور منفی بوده و به تبع آن تولید در کشور کاهش پیدا کرده است.
طی مدت یادشده پایه سرمایه کشور آب رفته است. کشور ما خلق ارزش کمتری می‌کند و در مقابل بحران‌ها دست خالی‌تر است.»
رادپور تاکید کرد: «تحریمها در سایه اتفاقاتی که در نظام پولی بین‌المللی رخ داده، اهرم شده و آثار خیلی شدیدی به دنبال داشته است. باید حواسمان به تغییرات بنیادی که در دنیا رخ داده و فقط مربوط به کشور ما نیست نیز باید باشد.»