مشکلاتی که گریبان صنعت هوایی را گرفته است

خشایار نادی

شرکت های هواپیمایی در کشور ما از سال های گذشته به دلیل عدم مدیریت صحیح ، ناکارآمدی، نبود سیستم بروز و با کیفیت، نبود ارتباط مؤثر با شرکت های معتبر هوایی دنیا، عدم سرمایه گذاری در بخش تحقیقات و آموزش نیروهای با دانش، نبود در آمد زایی مکفی و غیره دچار برخی چالش ها و مشکلات شده اند.

یکی از مشکلاتی که خیلی مشهور و معروف است کمبود، فرسودگی، تحریم ناوگان و قطعات می باشد. این موضوع باعث شده است شرکت های هوایی هر نوع هواپیمایی که امکان خریدشان در بازار وجود دارد به سراغش بروند و بخرند. این موضوع باعث شده است تنوع ناوگان افزایش پیدا کند و این روند قطعا هزینه شرکت ها را به مراتب افزایش داده است.

چون برای هر نوع هواپیمای جدید که وارد سیستم می شود نیازمند خلبان جدید، نیروی فنی جدید، انبار جدید، استاک جدید که بسیار هزینه زا است، می باشد. این کار باعث می شود هزینه های شرکت های هواپیمایی به مراتب افزایش پیدا کند و شرکت های هواپیمایی را دچار چالشها و مشکلات اقتصادی و مالی فراوانی بکند.

معضل بعدی کاهش جدی در آمد و منابع درآمدی است. از یک طرف ما منابع در آمدی شرکت ها را فقط به فروش بلیط، بار و نظیر اینها اختصاص دادیم.

از طرفی دیگر هزینه ها در داخل کشور متورم شده است یعنی هزینه ها افزایش پیدا کرده است و ما شاهد کاهش درآمدها هستیم. به نظر می آید علاوه بر فروش بار و بلیط مسافر و نظایر آن، پلت فرم های متعدد دیگری هستند که امکان کار روی آنها وجود دارد و باعث‌می شود تأثیر تحریم و فرسودگی ناوگان در آن کمتر باشد.

مثل کترینگ که می تواند منبع در آمد خوبی باشد.و یا خدمات هندلینگ‌ و فرودگاهی که باعث‌ ایجاد منبع درآمدی خوبی می شوند. اگر امکانات لازم در اختیار کترینگ فرودگاهی و خدماتی قرار بگیرد می تواند در آمد زایی آنها افزایش پیدا کند. همچنین خدمات فنی و مهندسی هم می توانند منبع در آمد خوبی باشند. علاوه بر فروش بار مسافر، پلت فرم های زیادی هست که با تقویتشون در درون و ارایه تسهیلات توسط آنها می تواند منشأ در آمد و خیر و برکت شوند.

با محدویت هایی که ناشی از تحریمی که منجر به ایجاد نقصان در زیر ساخت های اجرایی شده است، مانند تهیه، نصب و بروز رسانی نرم رسانی نرم افزار های مورد نیاز مثل فروش بلیط، بار، قرار داد های بین المللی نظیر قرار داد های فرودگاهی، قرار داد های کد شرینگ، قرار داد های کترینک، خدمات فنی و مهندسی که به خاطر محدویت های ناشی از تحریم ها باعث نقصان شده و مشکلاتی را ایجاد کرده است. به عبارت دیگر ما از نظر نرم افزاری هم با این صنعت فاصله پیدا کرده ایم و بروز نیستیم.

به خاطر صرفه جویی ها از تربیت نیروی انسانی کار آمد، متخصص و مجرب، برگزاری دوره های آموزشی، اعزام کارکنان به شعب دیگر و سایر حوزه ها، از رشد و شکوفایی بخش منابع انسانی جلوگیری شده است و این نقصان به بدلیل عدم توجه جدی در گذشته عمیق تر هم شده است.

از سال های گذشته و بالاخص از ابتدای برنامه توسعه پنجم، عدم هماهنگی نرخ رشد تورم با نرخ رشد در آمد شرکت های هوایی و نرخ هزینه ها هم خوانی و هم راستایی نداشته است. طبق آخرین آمار سال های گذشته نرخ رشد هزینه ها نزدیک به ۵۴٪ بیشتر از نرخ رشد در آمد شرکت های هوایی بوده است. این آمار مربوط به آخر برنامه پنج ساله چهارم می باشد.

با بررسی دقیق تر متوجه می شویم که رشد هزینه شرکت های هواپیمایی با سرعت بیشتری نسبت به افزایش قیمت بلیط یا خدمات آنها افزایش پیدا کرده است و در آمد ها به آن سرعت رشد پیدا نکرده است. این تفاوت رشد باعث بروز مشکلاتی جدی برای اقتصاد شرکت های هواپیمایی شده است.

از سال های گذشته ساختار سازمانی شرکت های هوایی ما با شرایط روز دنیا و سایر کشورها تطابق پیدا نکرده است و از انعطاف پذیری و چابکی خوبی برخوردار نبوده است. برای همین است در تعاملاتش با شرکت های کوچک و بزرگ داخلی و خارجی دچار مشکل شده است. با بررسی برخی از شرکت های هوایی روی منحنی عمر سازمانی به این نتیجه می رسیم که آنها در مرحله پیری قرار دارند و شاخص های پیری در شرکت های هوایی مشهود می باشد.

در سالیان گذشته تصمیم گیری هایی که در سطح شرکت های هواپیمایی صورت می گرفته است، غالبا بر مبنای مشکلات روزمره بوده است. بعضی از مشکلات نیازمند روشی استراتژیک است تا حل شوند یعنی با طراحی راه حلی استراتژیک و بر اساس مطالعات دقیق و بنیادین طی یک یا چند دوره می توان عوارض آن مشکلات را به حداقل رساند.

دست و پنجه نرم کردن مدیران با معضلات و مشکلات روزمره قطعا توان آنها را کاهش می دهد و باعث می شود از برنامه های استراتژیک بلند مدت عقب بیفتند. این روند باعث می شود که مشکلات دیگری مرتب بوجود بیایند و آنها را هر روز درگیر خود کند و با انباشت مشکلات مواجهه گردند.

*کارشناس اقتصادی