هند در چابهار پاکستان را دور می زند

ترجمه: فاطمه یزدانی

هند و ایران در مورد اولین پروژه بندر خارجی هند، بندر چابهار به توافق نهایی دست یافته اند. ساخت این بندر ایرانی از دیرباز موضوع بحث دو کشور بوده است. همچنین زمانی که نخست وزیر مودی در سال 2017 از تهران بازدید کرد، این موضوع مورد بحث قرار گرفت.

به گزارش سرآمداخبار- در کنفرانس اتصال در تاشکند در سال 2021، وزیر امور خارجه هند، اس جایشانکار، بندر چابهار را به عنوان یک مرکز ترانزیت منطقه ای کلیدی، از جمله افغانستان، پیش بینی کرده بود.

در 23 نوامبر 2023، وینای کواترا، وزیر امور خارجه هند به منظور ریاست مشترک جلسه رایزنی های وزارت خارجه هند و ایران (FOC) به همراه علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه ایران در تهران حضور داشت.

وی در توئیتی نوشت: در مورد موضوعات دوجانبه، پروژه‌های اتصال از جمله بندر چابهار و دیدگاه‌های مشترک در مورد چالش‌های کنونی در منطقه گفت‌وگو شد.

پروژه چیست ؟

توسعه بندر چابهار در خلیج عمان که در استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران قرار دارد به عنوان یک پروژه ارتباطی با همکاری دو کشور از سال 2003 آغاز شده است.

آنها قراردادی برای سرمایه گذاری 8 میلیارد دلاری در بنادر و صنایع وابسته امضا کردند. این مسیر به عنوان یک مسیر ترانزیتی به افغانستان و آسیای مرکزی توسعه خواهد یافت. دو بندر اصلی دارد اما هند تنها یکی از این دو بندر یعنی بندر شهید بهشتی را توسعه خواهد داد.

علاوه بر هند و ایران، افغانستان نیز با این پروژه همراه است. در ژانویه 2016، سه کشور توافقنامه اقتصادی سه جانبه ای را برای توسعه این بندر امضا کردند.

طی سال‌ها، پروژه چابهار رشد کرده و اکنون یک بندر، یک منطقه آزاد تجاری، خط ریلی 628 کیلومتری به زاهدان و سپس مسیر کمی بیش از 1000 کیلومتری سیرخس در مرز ایران و ترکمنستان را پیش‌بینی می‌کند.

این پروژه حرکت آرامی نداشت. برخی از کشورهای منطقه و دوردست به انگیزه منافع سیاسی خود، از دستیابی دو کشور به پروژه‌ای که تأثیرات گسترده‌ای بر سیاست، اقتصاد و استراتژی‌های منطقه داشته باشد، خشنود نبودند.

سرانجام توافقنامه

در پی حمله نیروهای آمریکایی و بریتانیایی به مواضع نظامی حوثی ها و گفتگوی وزیر امور خارجه با آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، اس جایشانکار، وزیر امور خارجه در یک سفر دو روزه به ایران سفر کرد. وی سفر خود به ایران را با دیدار با مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی آغاز کرد.

وزیر انرژی اتمی و ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در خصوص تسریع در اجرای توافقات ایران و هند از جمله طرح توسعه بندر چابهار و جبران بیشتر تاخیرها گفتگو کردند.

سفارت ایران در هند با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی X اعلام کرد: رئیس جمهور بر لزوم پیگیری و تسریع در اجرای توافقات ایران و هند از جمله طرح توسعه بندر چابهار تاکید کرد.

دکتر جایشانکار در توئیتی نوشت: «بحث مفصل و سازنده در مورد ایجاد چارچوب همکاری بلندمدت در مورد بندر چابهار. همچنین در مورد کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب تبادل نظر شد.

هند از سال 2016، زمانی که این شبه قاره توافقنامه سه جانبه ای را با ایران و کشور کنونی تحت رهبری طالبان برای توسعه ترمینال امضا کرد، بر پروژه بندر چابهار برای تقویت تجارت منطقه ای، به ویژه برای اتصال آن به افغانستان، فشار می آورد.

س جایشانکار وزیر امور خارجه همچنین بندر چابهار را به عنوان یک مرکز ترانزیت منطقه ای کلیدی از جمله به افغانستان در کنفرانس اتصال در تاشکند در سال 2021 پیش بینی کرده بود.

در نوامبر 2023، وینای کواترا، وزیر امور خارجه، با حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، راه‌های تقویت ارتباط از طریق بندر استراتژیک چابهار و وضعیت کنونی غرب آسیا ناشی از مناقشه حماس و اسرائیل را بررسی کرد.

اهمیت این توافق

جایشانکار وزیر انرژی اتمی با حسین امیرعبداللهیان همتای ایرانی خود در 15 ژانویه در تهران گفتگوهای گسترده ای انجام داد. موضوع اصلی گفتگو، مشارکت هند در بندر چابهار، پروژه اتصال شمال به جنوب و برخی مسائل مهم جهانی بود.

جایشانکار پس از دیدار با همتای ایرانی خود در پستی در ایکس گفت. گفت‌وگوی دوجانبه ما بر چارچوب بلندمدت مشارکت هند در بندر چابهار و پروژه اتصال INSTC متمرکز بود.

هند بار دیگر بر علاقه خود به بهره مندی از موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد ایران برای دسترسی به بازارهای آسیای مرکزی، افغانستان و اوراسیا تاکید کرد. وزیر EA گفت: «ما در مورد تعاملات دوجانبه به طور جامع بحث کردیم.

پروژه چابهار با دور زدن پاکستان که استفاده از خاک خود را توسط کامیون های هندی به مقصد افغانستان انکار می کند، مسیر مستقیمی را برای هند به افغانستان فراهم می کند.

افغانستان از نظر تاریخی با هند پیوند دوستی دارد و اتصال جدید افغانستان را از وضعیت محصور در خشکی تضعیف کننده خود خارج خواهد کرد. کابل بازار وسیعی برای گسترش تجارت، تجارت و تعامل خود خواهد یافت.

این امر با سوء استفاده از موقعیت محصور در خشکی افغانستان، نفوذ سلطه جویانه پاکستان بر افغانستان را به شدت کاهش خواهد داد.

چابهار از طریق CPEC به سلطه چین بر منطقه پایان خواهد داد. طرح سه گانه اتصال هند، یعنی کریدور اقتصادی هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC)، پروژه چابهار و کریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب (INSTC)، وابستگی بسیاری از کشورهای آسیایی و اوراسیا به چین و بدنام آن را تا حد زیادی کاهش می دهد. “تله بدهی.”

به گفته وزارت بازرگانی هند، بندر چابهار و INSTC 30 درصد ارزان‌تر از مسیر مدیترانه-سوئز واردات دارند. گاز طبیعی آسیای مرکزی از طریق بندر چابهار به هند صادر می شود. هند در حال حاضر بخشی از پروژه هایی مانند خط لوله گاز تاپی است که از جمهوری ترکمنستان آسیای مرکزی منشا می گیرد.

از منظر دیپلماتیک، بندر چابهار می تواند توسط هند به عنوان نقطه ای برای هماهنگی عملیات بشردوستانه در آسیای مرکزی و جنوبی

مورد استفاده قرار گیرد. بندر چابهار دسترسی هند به ایران را تقویت می کند، دروازه کلیدی به INSTC بین المللی که دارای مسیرهای دریایی، ریلی و جاده ای بین هند، روسیه، ایران، اروپا و آسیای مرکزی است.
این یک کریدور حمل و نقل چند وجهی به طول 7200 کیلومتر است که سنت پترزبورگ را به بمبئی متصل می کند. INSTC بستری را برای

هند فراهم می کند تا منطقه تجارت آزاد اوراسیا را تقویت کند.

موانع راه

برخی موانع وجود دارد. روابط ایران با چین در حال افزایش است. چین سرمایه گذاری 25 ساله طولانی مدت در ایران انجام داده است. تیره شدن روابط ایران و آمریکا برای هند که مشتاق حفظ روابط در شرایط برابر است، مشکلاتی ایجاد می کند.

هند برای عضویت در NSG به حمایت بین المللی به ویژه از سوی آمریکا نیاز دارد.

بهره‌مندی بندر چابهار به روابط خوب هند و ایران بستگی دارد. ایران تحت تحریم، مایه شرمساری هند خواهد بود. هند همچنین باید روابط خود را با کشورهای مهم عربی مانند امارات، عربستان، عمان و مصر در پس زمینه روابط صمیمانه خود با اسرائیل تنظیم کند.

پروژه چابهار و روزگار آشفته

هند در زمانی که سناریوی سیاسی در خاورمیانه نامطمئن است، معامله چابهار را نهایی کرده است. ابرهای جنگ جهانی سوم بر فراز منطقه شناور هستند.

آبراه های تجارت دریایی بین المللی در معرض تهدید شدید قرار دارند. ایالات متحده و بریتانیا مجبور به بمباران سایت های نظامی حوثی ها در یمن شدند تا اختلال در حرکت آرام کشتی های تجاری از طریق دریای سرخ را از بین ببرند.

جهان به اسرائیل فشار می آورد تا خواستار آتش بس شود. قدرت‌های بزرگی مانند ایالات متحده و بریتانیا از گسترش خصومت‌ها در خاورمیانه بی‌ثبات مخالف هستند. زمانی که آمریکا کشتی های حوثی ها را در دریای سرخ بمباران کرد، رئیس جمهور بایدن گفت که نامه خصوصی به ایران ارسال کرده است.

همزمان جایشانکار وزیر EA هند در آمریکا بود. سفر دو روزه او به تهران و احیای مذاکرات درباره چابهار نمی تواند یک تمرین معمولی باشد. جایشانکار تقریباً با همه رهبران مهم ایران ملاقات کرد.

ناظران حدس می زنند که آیا او کسی بود که نامه خصوصی بایدن را به مقامات ایرانی رساند. ناظران حدس می زنند که آیا چابهار پرده افکن بوده است. ناظران حدس می زنند که آیا بایدن از سرگیری توافق هسته ای ایران و تلاش برای عادی سازی روابط حمایت می کند؟

منبع: اوراسیا تایمز