عراق یکی از بازار های هدف صادراتی ایران است که بنا بر گفته بازرگانان این هدف به دلیل موانع صادراتی از جمله تحریم؛ مشکلات ارزی و هم چنین حضور پر رنگ کشور های رقیب در حال از دست رفتن است.
سهم اندک صنعت از صادرات غیرنفتی کشور در حالی است که به دلایلی همچون سیاست‌های ارزی، سخت‌تر شدن رقابت در بازارهای صادراتی، محدودیت‌های ناشی از تحریم و مشکلات صنعت از جمله محدودیت در تامین ارز، سرمایه در گردش و مواد اولیه و… بازارهای صادراتی فعلی نیز مورد تهدید جدی قرار دارند
به گزارش بازار؛ در حال حاضر با وجود بعد مسافت از خراسان رضوی ولی محصولات بسیاری از جمله مصالح ساختمانی، مواد غذایی شامل کیک و کلوچه و بیسکویت و انواع شوینده‌ها و هم چنین بسیاری از مواد اولیه مانند مانند گرانول از این استان به کشور عراق صادرمی شود.
بررسی مقاصد صادراتی طی هشت‌ماهه ۱۴۰۲ نشان می‌دهد صادرات صنعتی کشور همچنان محدود به چند کشور همسایه شده و نزدیک به ۴۵درصد صادرات صنعتی ایران طی این مدت به عراق بوده است.
افغانستان با ۰.۹درصد، پاکستان با ۰.۸درصد، امارات متحده عربی با ۰.۶درصد، ترکیه با ۰.۵درصد، فدراسیون روسیه با ۰.۴درصد، جمهوری‌آذربایجان با ۰.۳درصد، ترکمنستان با ۰.۳درصد و سایر کشورها با سهم ۱۷درصدی، اصلی‌ترین مقاصد صادراتی بخش صنعت هستند.
بررسی آمار صادرات به عراق به عنوان دومین بازار صادراتی کشور، حاکی از این است که صادرات صنعتی به این کشور شامل محصولات پلیمری با سهم ۱۱درصدی، صنایع غذایی با سهم ۹درصدی و صنایع برق و الکترونیک با سهم ۳درصدی است این در حالی است که صادرات صنعتی به چین به عنوان اولین بازار صادراتی کشور، سهم چندانی از آمار صادرات هشت‌ماهه نداشته است.
اما در حالی نزدیک به نیمی از صادرات صنعتی کشور به عراق است که براساس اظهارات فعالان اقتصادی، تاجران ایرانی در حال واگذاری بازار این کشور به رقبا از جمله ترکیه، عربستان و امارات هستند لذا این موضوع به این دلیل است که محصولات ایرانی در این بازار به گفته فعالان اقتصادی ۲۰درصد گران‌تر از رقبای دیگر است.
تولید کنندگان ایرانی نگران ازدست دادن بازارهای صادراتی| عراق هدفی که از دسترس دور می شود
دلیل قیمت بالاتر کالاهای ایرانی در بازارهای صادراتی از جمله عراق نیز به سیاست‌های ارزی کشور از جمله پیمان‌سپاری ارزی و این موضوع بر می‌گردد که صادرکنندگان مجبورند ارز حاصل از صادرات را ارزان‌تر بفروشند.
صادرات صنعتی کشور به امارات به عنوان سومین بازار صادراتی کشور نیز تنها شامل صنایع شیمیایی با سهم ۶درصدی است. صادرات صنعتی ایران به ترکیه به عنوان چهارمین بازار صادراتی کشور نیز ناچیز بوده و این کشور سهم چندانی از صادرات صنعتی کشور نداشته است.
دایره تجارت تنگ تر می شود
نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی مشهد در خصوص مراودات اقتصادی بین دو کشور ایران و عراق در گفت و گو با بازار اظهار می کند: تجار ما سال های بسیاری برای به دست آوردن بازار عراق زحمت کشیده اند و لذا با حضوردر نمایشگاه‌های مختلف و رایزنی های مداوم توانسته اند تا نظر خریداران عراقی را جلب کنند و از طرفی گوی رقابت از تاجران ترکیه را بربایند.
سید مرتضی آقامیرزاده اذعان می کند: این در حالی است که امروز به دلیل برخی از سیاست های اشتباه که البته تحریم های ناجوانمردانه نیز با آن همراه شده است به گونه ای پیشرفته که ما در حال از دست دادن بازار های عراق و قدرت گرفتن رقبای ترک در این کشور هستیم لذا بسیار ضروری است تا دولتمردان برای جلوگیری از این اتفاق هر چه زودتر دست به کار شوند.
نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی مشهد: با وجود اینکه هنوز ترکیه نتوانسته این بازار را از دست ما بگیرد و هم چنان تاجران عراقی مشتاق خرید محصولات ایرانی هستند اما به دلیل تعهدات ارزی و مشکل نقل و انتقال پول این بازار به شدت تهدید می شود
مدیرعامل شرکت حسام صنعت شرق با اشاره به اینکه ایران در بازار محصولات روشنایی و در تولید پایه چراغ‌های پارکی و خیابانی حرف نخست را می زند و کشور ترکیه نیز به عنوان رقیب اصلی ما محسوب می شود به ما می گوید: با وجود اینکه هنوز ترکیه نتوانسته این بازار را از دست ما بگیرد و هم چنان تاجران عراقی مشتاق خرید محصولات ایرانی هستند اما به دلیل تعهدات ارزی و مشکل نقل و انتقال پول این بازار به شدت تهدید می شود.
وی بیان می کند: از آن جا که تاجران عراقی خواستار خریداری محصولات ایرانی هستند حتی پیشنهاد می کنند که محصولات تولیدی ما را با نام یک شرکت و یا برند خارجی به کشور خود وارد کنند که این موضوع به هیچ وجهه شایسته کالاهای تولید شده در ایران نیست!
این تولید کننده اذعان می کند: انتقال پول و تعهدات ارزی در حال حاضر به مهمترین و اصلی ترین مشکل تولید کنندگان و صادرکنندگان کالا تبدیل شده است و لذا هر رزو شرایط سخت تر می شود.
نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی مشهد به ما می گوید: در گذشته از طریق صرافی‌ها انتقال پول به ایران‌انجام می شد و درآن طرف نیز به راحتی دلار دردسترس افرادی قرار می گرفت اما بعد از تحریم‌های ناجوانمردانه آمریکا حذف دلار در تبادلات با مشکل جدی مواجه شده و به عبارتی سیستم مبادله دلار حذف شده است.
وی ادامه می دهد: در حال حاضر شرایط مراودات ما با عراق نسبت به قبل سخت‌تر شده است زیرا ما با کسانی که از گذشته کار می‌کردیم به خصوص آن‌هایی که پیمانکاران دولتی در عراق بوده‌اند در حال حاضر دچار نگرانی‌هایی هستند که مبادا آن ها در لیست‌های سیاه قرار بگیرند و حتی به دلیل رابطه تجاری با ایران کارشان را از دست بدهند.
آقامیرزاده تصریح می کند: ما وارد کننده نیستیم و با مشقت زیادی هم به صادرات می پردازیم اما به دلیل مشکل تعهد ارزی بیشترین ضرر را متحمل می شویم و با وجود اینکه بارها این موضوع را به گوش دولتمردان و ا طرق مختلف رساندیم اما هنوز به مشکلات و موانع سر راه مبادلات ما با عراق اعتنایی نشده است.
تولید کنندگان ایرانی نگران ازدست دادن بازارهای صادراتی| عراق هدفی که از دسترس دور می شود
نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی مشهد با گلایه از مشکلات صادرات ادامه می دهد: ما ملزم هستیم تا درآمد حاصل از صادرات را در سامانه ثنا یا نیما ثبت کنیم اما از آن طرف این پول با همان نرخ دولتی به وارد کننده‌هایی داده می‌شود که آن ها کالاهای لوکس و گاهی کالاهای غیر ضروری را وارد کشور می‌کنند و لذا سود اصلی به جیب وارد کننده می رود.
وی یادآور می شود: اگر تمهیداتی اندیشیده شود به طور مثال مواد اولیه به نرخ دولتی دراختیار تولید کننده قرار بگیرد و ما فقط هزینه هایی چون کارگر، هزینه سربار، مصرف انرژی، بیمه و مالیات را بپردازیم وضعیت تولید و صادرات به این شکل برای ما دشوار نمی شود.
این تولید کننده صنایع روشنایی ابراز می کند: به دلیل تورم و گرانی ما باید بسیاری از مواقع مواد اولیه را دو برابر قیمت دولتی تهیه و تبدیل به محصول صادراتی کنیم و در پایان ارز حاصل از صادرات را نیز دو دستی به شبکه بانکی و دولت تقدیم کنیم تا در اختیار وارد کننده قرار بگیرد!
دورنمای تجارت با عراق
نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی مشهد نیز در گفت‌وگو با بازار اظهار می کند: بیشترین محصولات و کالاهایی که به سمت عراق صادرات می‌شود محصولات کشاورزی، مصالح ساختمانی، آهن، آجر، میلگرد و سیمان است که مطمئناً اگر نخواهیم شرایط صادرات را سهل کنیم و بحث تحریم‌ها ادامه داشته باشدبه چالش بسیار جدی بر خواهیم خورد.
وی با اشاره به آن که طرف های مراودات اقتصادی در عراق دارای نگرانی‌هایی برای ادامه کار با بازرگانان ایرانی و خرید محصولات ایرانی دارند اظهار می کند: آن ها معتقدند پول‌هایی که به غیر از روش شبکه بانکی به ایران فرستاده می‌شود پول‌های سیاه نامیده می‌شود و این معاملات را فقط از طریق صرافی‌های معتبر مورد قبولشان است.
نایب رئیس کمیسیون صادرات اتاق بازرگانی مشهد با اشاره به آن که در آینده نه چندان دور اگر سیستم کنترلی دولت عراق بیشتر شود مطمئناً جلوی پول‌ها گرفته خواهد شد اظهار می کند: این برای تولید کننده و صادر کننده معضل بزرگی خواهد بود و به اعتقاد من برای سهل کردن این موضوع می‌توان با ایجاد منطقه‌های صنعتی مشترک در مرز و نقطه صفر ایران و عراق و یا ایران و افغانستان و همچنین درهر جایی که مرز مشترک خاکی با کشورهای همسایه داریم مناطق آزادایجاد کنیم تا مشکل نقل و انتقال کالا تسهیل شود.
دغدغه های صادرات به عراق
رئیس اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی نیز در خصوص صادرات بین دو کشور ایران و عراق در گفت و گو با بازار اذعان می کند: اگرچه این مراودات به دلیل بعد مسافتی زیادی که خراسان رضوی با مرز عراق دارد کمتر شکل گرفته است اما عراق یکی از کشورهای هدف صادراتی ایران است.
کاظم شیردل بیان می کند: عراق جزو کشورهایی است که جمهوری اسلامی ایران صادرات زیادی را به این کشور دارد و تجار ایرانی خوشبختانه در کشور عراق موفق بوده اند.
رئیس اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی: در مراودات تجاری ما با همه کشورها این موضوع مطرح است لذا این دغدغه برای صادر کنندگان مطرح است که ارز را چگونه و با چه نرخ به ایران وارد کنند و کالا را با چه قیمتی بفروش برسانند
وی در پاسخ به این سوال که عراقی چه کالاهایی را برای واردات در فهرست خود دارند بیان می کند: بحث مواد غذایی بیشترین مورد صادراتی از ایران به عراق است که به کردستان عراق و همچنین جنوب عراق صادرات انجام می‌شود و خوشبختانه استان‌های مرزی ارتباطات خوبی با کشور عراق دارند و تجارت و رونق صادرات استان های مرزی با این کشور به مراتب بیشتر از استان خراسان با عراق است.
وی می گوید: مواد غذایی مانند تخم مرغ، شوینده‌ها، مصالح ساختمانی مانند پایه های چراغ و روشنایی از خراسان رضوی به عراق صادر می‌شود که استقبال خوبی نیز از این کالاها می‌شود.
تولید کنندگان ایرانی نگران ازدست دادن بازارهای صادراتی| عراق هدفی که از دسترس دور می شود
شیردل در خصوص امنیت تجاری بین دو کشور ایران و عراق اظهار می کند: خوشبختانه در مراودات تجاری با عراق هیچگونه نگرانی و دغدغه‌ای وجود ندارد و در حال حاضر این مراودات انجام می‌شود اما بیشترین دغدغه‌ها در بحث مراودات مالی وبحث تعهد ارزی است و این بیشترین بحثی است که پیش روی صادرکنندگان قرار دارد.
رئیس اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی یادآور می شود: عراق دارای استانداردهای خاصی است و لذا باید طبق استانداردها و خواسته آن ها کالا را صادرکنیم یعنی در واقع از لحاظ کیفیتی باید کیفیت بالا باشد اما بیشترین دغدغه‌هایی که وجود دارد بحث نقل و انتقالات و تعهد ارزی است.
وی ادامه می دهد: اگرچه این موارد نه تنها برای کشور عراق بلکه در مراودات تجاری ما با همه کشورها این موضوع مطرح است لذا این دغدغه برای صادر کنندگان مطرح است که ارز را چگونه و با چه نرخ به ایران وارد کنند و کالا را با چه قیمتی بفروش برسانند.
از مزیت ها تا نگرانی ها
رئیس اتحادیه صادر کنندگان خراسان رضوی با اشاره آن که ما در بحث صادرات دارای مزیت‌های زیادی هستیم به ما می گوید: اینکه ما در بحث صادرات دارای مزیت های زیادی هستیم برکسی پوشیده نیست اما بحث اصلی دغدغه تعهد ارزی است که برای همه صادر کنندگان مطرح است.
برای مثال در بحث مبلمان رقیب اصلی ما ترکیه است اما او دغدغه‌های رفع تعهد ارزی را ندارد و حتی به صادر کنندگان خود حتی جوایز صادراتی اعطا می کند اما ما هنوز درگیر بحث تعهد ارزی در کالا هایمان هستیم.
وی با اشاره به اینکه ما امکان رقابت در بازار های منطقه را داریم می افزاید: این در حالیست که در عراق به استفاده از کالاهای ایرانی علاقمندند و فقط ما باید تلاش کنیم که بحث نقل و انتقال ارزی رفع شود.