خروج گاز یا بخار از دهانه کوه تفتان خبری است که با شنیدن آن بروز فوران آتشفشان اولین چیزی است که به اذهان خطور می‌کند، چرا که تفتان یک آتشفشان نیمه‌فعال است و این خبر همراه با تصاویری که از شهر خاش در استان سیستان و بلوچستان در رسانه‌های محلی منتشر شد، باعث نگرانی مردم منطقه در سیستان و بلوچستان شده است.
کوه تفتان در منطقه جنوب‌شرقی ایران و در منطقه سرحد بلوچستان و شهرستان تفتان واقع شده است. در واقع تفتان نام یکی از قله‌های این کوه است که آتشفشان نیمه‌فعال ایران محسوب می‌شود و ارتفاع کوه با ۳۹۴۱ متر از سطح دریا باعث شده بلند‌ترین کوه جنوب‌شرقی ایران باشد.
به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور، بر همین اساس، به منظور بررسی وضعیت گازهای خروجی از دهانه کوه آتشفشانی تفتان، یک تیم کارشناسی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور با حضور مهندس محمدرضا موسوی مدیرکل زمین‌شناسی منطقه شرق کشور (زاهدان) و همکاران ایشان و با همراهی دکتر حبیب بیابانگرد دانشیار گروه زمین‌شناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان اقدام به صعود به قله حدود 4 هزار متری تفتان واقع در ۱۳۵ کیلومتری جنوب زاهدان در خرداد 1403 کردند.
در همین رابطه مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی زاهدان گفت: در این صعود پارامترهایی چون دبی آب و درجه حرارت چشمه‌های اطراف بررسی شد و نمونه‌برداری از آنها در ضمن مسیر حرکت به سمت قله انجام شد.
محمدرضا موسوی، با بیان این‌که بر اساس مشاهدات در قله کوه تفتان تعداد مجاری خروج گاز افزایش یافته؛ افزود: همچنین تا حدودی شدت دودخان آتشفشانی نیز افزایش پیدا کرده است.
به گفته وی؛ به نظر می‌رسد بخش اعظم این گازها حاصل نفوذ نزولات جوی هستند که در سال جاری شدت این نزولات نسبت به سنوات گذشته بیشتر بوده است.
مدیرکل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی زاهدان تصریح کرد: در عین حال از محل یکی از این خروجی دودخان‌ها با روش میعان یعنی تبدیل گاز به مایع یک نمونه جهت آنالیز و بررسی‌های تکمیلی‌تر برداشت شد.
وی ضمن اشاره به مجموع مشاهدات به دست آمده در صعود تیم کارشناسی اداره‌کل زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی زاهدان و بررسی پارامترهای (متغیرهای) موجود، گفت: شدت گرفتن خروج بخارات فقط از قله مادرکوه آتشفشان تفتان افزایش پیدا کرده که به تنهایی نمی‌تواند شاهدی بر فعالیت آتشفشان باشد و برای شناخت بهتر از خطر فوران آتشفشان تفتان لازم است به طور مداوم و سالانه پایش شود.
سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور یکی از مراجع اصلی رسیدگی به آتشفشان‌ها است
همچنین چندی پیش، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور در همین رابطه یادآور شد: کوه آتشفشان تفتان همیشه فعال است ولی این فعالیت خطری در حال حاضر ندارد و موضوع جدیدی نیست و خبرهای مرتبط با فعالیت جدید صحت ندارد.
علیرضا شهیدی، با اشاره به اظهاراتی مبنی بر فعال شدن آتشفشان تفتان و برخی شایعات مجازی بیان کرد: یکی از مراجع علمی رسیدگی به فعالیت آتشفشان‌ها در کشور سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور است و اخبار و شایعات مرتبط به فعالیت‌های جدید فورانی آتشفشان تفتان صحت ندارد
به گفته معاون وزیر صمت؛ در کوه تفتان طبق بررسی‌های صورت گرفته فقط میزان گازهای خروجی افزایش یافته، ضمن این که تاکنون همراه با فعالیت لرزه ای نبوده ولی به طور کلی فعالیت آتشفشان به آن صورت که در برخی رسانه‌ها مطرح شده، حقیقت ندارد.
یادآور می‌شود، مجموعه‌های آتشفشان‌های شناخته شده ایران‌زمین مانند تفتان، بزمان، دماوند، سهند و سبلان به عنوان آتشفشان‌های نیمه‌فعال طبقه‌بندی می‌شوند و راه‌اندازی ایستگاه‌های سنجش و پایش پیوسته آنها امری مهم است.
