بسیاری از کارشناسان بخش کشاورزی اذعان می‌کنند که توسعه کشت زعفران گامی در جهت ارتقای درآمدهای غیرنفتی است که برای دستیابی به ارزش واقعی این محصول تنها نیاز است که رفع محدودیت‌های صادرات و جلوگیری از خام فروشی در دستور کار قرار بگیرد.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ آزاده محبی – با توجه به آنکه قدمت تولید زعفران در ایران به سه هزار سال پیش باز می‌گردد، اما طی سال های اخیر موانع صادرات ناشی از شرایط تحریم و مشکلات بازگشت ارز به کشور زمینه را برای تجارت چمدانی و قاچاق این محصول به آن سوی مرزها فراهم کرده است، در حالیکه با رفع موانع صادرات می توان به جایگاه واقعی ارزش صادرات این محصول در بازارهای هدف دست یافت.
ایران به عنوان بزرگترین تولیدکننده ۹۳ تا ۹۴ درصد زعفران دنیا را در اختیار دارد، اما سهم اندکی از گردش مالی زعفران دنیا در اختیار دارد به طوریکه سهم ایران از تجارت زعفران تنها ۳۰۰ میلیون دلار است که این امر بدان معناست که بخش اعظم زعفران تولیدی کشور با قاچاق از مرزهای کشور به اسم دیگر کشورها تمام می شود، از این رو فعالان حوزه زعفران اذعان می کنند که با رفع محدودیت صادرات و جلوگیری از خام فروشی می توان سهم عمده ای از بازار ۳ میلیارد دلاری زعفران داشت.
طبق آمارهای اعلامی ایران یک سوم تا یک چهارم پتانسیل خود زعفران تولید می کند که با رفع محدودیت و موانع صادرات و دستیابی به ارزش واقعی زعفران در دنیا، امکان توسعه کشت این محصول در کشورما بدلیل سازگار بودن این گیاه با اقلیم کشور وجود دارد که در این صورت امکان تامین ۱۰۰ درصد زعفران دنیا وجود دارد.
چندی پیش غلامرضا نوری قزلجه وزیر جهاد کشاورزی گفته بود که توسعه کشت این محصول ارزشمند، نه تنها گامی مؤثر در جهت تغییر الگوی کشت و بهینه‌سازی مصرف آب است، بلکه با توجه به ارزش افزوده بالا و امکان صادرات به اقصی نقاط جهان، می‌تواند نقشی کلیدی در تقویت اقتصاد مقاومتی و توسعه صادرات غیرنفتی ایفا کند. در این راستا، تقویت دیپلماسی اقتصادی، توسعه پیمان‌های منطقه‌ای، ایجاد برند ملی و تسهیل فرآیندهای صادراتی، از اولویت‌های مهم در حمایت از فعالان این عرصه به شمار می‌رود.
رونق صادرات زعفران با جلوگیری از خام فروشی دست یافتنی است
محمدرضا اردیخانی عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران گفت: زعفران محصولی است که در فرآیند تولید آب چندانی نیاز ندارد و کاملا با اقلیم کشور سازگار است، از این رو باید سهم محصولات آب بر بدلیل بحران منابع آبی در کشور کاهش داد و در مقابل با رونق کاشت زعفران، محصولات مورد نیاز را از منافع این محصول وارد کرد.
به گفته وی، وزارت جهاد آموزش لازم به کشاورزان برای کشت بهینه زعفران را باید شروع کند چراکه بدلیل کشت سنتی هزینه زیادی متحمل می شود که همین امر موجب شده تا قیمت تمام شده زعفران گران تمام شود.
اردیخانی ادامه داد: اگر دولت حمایت کند تا شرکت های دانش بنیان دستگاه هایی طراحی و تولید کنند که در فرآیند کاشت و فرآوری کمک کند، این امر منجر به بازدهی بالای زمین می شود و از طرفی محصولات سالم با آلودگی کمتر تولید می شود که براین اساس در بازارهای هدف می توان حرفی برای گفتن داشت و سهم بیشتری را گرفت.
عضو هیئت مدیره صندوق توسعه صادرات زعفران با تاکید براین موضوع که رونق صادرات زعفران تنها با جلوگیری از خام فروشی محقق می شود، بیان کرد: برای رونق بازار زعفران باید به سمت فرآوری زعفران رفت که در این صورت با توجه به بازار ۳ میلیارد دلاری زعفران می توان سهم عمده ای از بازار جهانی بدست آورد که کار سختی نیست به طوریکه با دانشی که در کشور وجود دارد، ظرف کمتر از ۲ تا ۳ سال می توان بازار جهانی را بدست گرفت.
بنابر آمارهای اعلامی ایران تولیدکننده و تامین کننده ۹۲ تا ۹۳ درصد زعفران دنیاست که رفع محدودیت و موانع پیش روی صادرات می تواند ارزآوری قابل توجهی برای کشور در برداشته باشد و از طرفی با افزایش راندمان در واحد سطح پتانسیل تولید ۲ تا ۳ برابر رقم فعلی وجود دارد که در صورت رفع مشکلات صادراتی و بازاریابی می توان درآمدهای صادراتی را افزایش داد.
پتانسیل صادرات هزارتن زعفران به بازارهای هدف وجود دارد
در ادامه غلامرضا میری نایب رئیس شورای ملی زعفران گفت: علی رغم ِنکه اولین تولیدکننده بزرگ زعفران در دنیا هستیم، اما در بخش صادرات محدودیت زیادی اعمال کردند که همین امر موجب شده سهم‌چندانی در بازارهای هدف نداشته باشیم.
به گفته وی، اتخاذ برخی سیاست مسئولان مبنی بر محدودیت های صادراتی زمینه را برای قاچاق فراهم می کند که در نهایت این امر موجب شده تا زعفران ایرانی با برند دیگر کشورها توزیع شود. این درحالی است که به رغم محدودیت منابع آبی، امکان توسعه تولید این‌محصول بدلیل نیاز آبی کم گیاه وجود دارد.
میری ادامه داد: آمارها نشان می دهد که در مقطعی ۳۲۵ تن زعفران به بازارهای هدف صادرات داشتیم، اما در شرایط کنونی به رغم افزایش مصرف در بازارهای جهانی و رشد ۵۰ درصدی کشورهای واردکننده به مرز ۲۲۰ تن رسیده است.
نایب رئیس شورای ملی زعفران با اشاره به رشد چشمگیر قاچاق زعفران بیان کرد: با رفع محدودیت های صادراتی، امکان صادرات به مرز هزارتن وجود دارد که براین اساس ۱.۵ تا ۲ میلیارد دلار ارزآوری خواهیم داشت.
وی با بیان اینکه صادرات زعفران در حال انجام است، گفت: صادرکنندگان با تحریم ها کنار آمدند، اما موانع صادرات چالش هایی ایجاد کرده است. به عنوان مثال صادرکنندگان با دلار ۱۰۰ هزارتومان قرارداد می بندند و سپس با ارز ۶۵ هزارتومان ناگریز به تحویل هسستند و به رغم معافیت صادرات از مالیات، در صورت تاخیر در پرداخت جریمه می شوند.
شفاف سازی و حمایت از صادرکننده راه حلی برای دستیابی به جایگاه واقعی زعفران
علی حسینی عضو شورای ملی زعفران گفت: با وجود آنکه سهم تولید زعفران بالای ۹۰ درصد است، اما ارزش واقعی را متناسب با آن بدلیل شیوه نادرست عرضه دریافت نکردیم. از این رو نیاز است که شفاف سازی و حمایت از صادرکننده به درستی اعمال شود تا به ارزش و جایگاه واقعی زعفران دست یابیم.
عضو شورای ملی زعفران با بیان اینکه ایران تامین کننده کل زعفران دنیاست، افزود: در حال حاضر یک سوم تا یک چهارم پتانسیل کشور، زعفران تولید می‌شود، درحالیکه ۳۰ سال گذشته میزان تولید زعفران ۲ برابر رقم فعلی بود که با حمایت از این محصول می‌توان به جایگاه و ارزش واقعی این محصول در دنیا دست یافت.
وی گفت: موانع متعدد سد راه صادرات و قاچاق زعفران به آن سوی مرزها موجب شده تا متناسب با سهم تولید، آورده صادرات نداشته باشیم. براین اساس به عنوان بزرگترین تولیدکننده باید در سیاست گذاری ها دخیل باشیم و صادرات را مدیریت کنیم.
ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران دنیا بزرگترین تولیدکننده این محصول استراتژیک محسوب می شود که متاسفانه موانع و مشکلات سد راه صادرات و رونق قاچاق و از طرفی خام فروشی موجب شده تا دیگر کشورها با صادرات مجدد این محصول ارزآوری قابل توجهی را نصیب خود کنند، درحالیکه با رفع موانع صادرات و پایان دادن به موضوع قاچاق و جلوگیری از خام فروشی می توان به جایگاه واقعی این محصول در بازارهای دنیا دست یافت.