یک کارشناس اقتصادی معتقد است اقدام به حذف صفر از پول ملی در شرایط فعلی کشور تنها یک اقدام نمایشی و بی اثر است و برای کنترل نرخ تورم باید اقدامات اساسی دیگری در دستور سیاستگذاران باشد.
اخیرا رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه امسال حتما حذف صفرها را دنبال می‌کنیم، گفت: بسیاری از کشورها حذف صفر را در یک دورانی انجام‌دادند؛ این سیاست ضروری است که حتما باید دنبال کنیم. این در حالی است که در بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول پیش‌بینی کردند که اگر وضعیت فعلی کشور تغییر نکند، تورم امسال نسبت به سال گذشته افزایش خواهد یافت و به ۴۳ درصد خواهد رسید.
حذف صفر از پول ملی کشورهایی که سال‌ها از ارزش پول ملی انها کاسته شده، بارها مورد استفاده قرار گرفته است. با این حال همیشه این اقدام موفق نبوده است. صاحب نظران معتقدند اغلب این سیاست در کشورهایی توانسته موفق باشد که در آنها تورم کنترل شده باشد چرا که اگر تورم همچنان بالا باشد، به سرعت اثر این اقدام از بین خواهد رفت و دوباره وضعیت پول ملی به شرایط قبل از این اقدام بر می‌گردد.
نسخه مهار نرخ تورم
محمد تقی فیاضی، کارشناس اقتصادی درباره راهکار رییس کل بانک مرکزی برای کاهش نرخ تورم به خبرآنلاین گفت: «بانک مرکزی قصد دارد از طریق کنترل رشد نقدینگی، به کاهش تورم دست بزند ولی مشکل تورم عوامل مهمتری هم دارد. سلطه مالی بر کل اقتصاد از عوامل رشد تورم در ایران است زیرا سیاستهای مالی، نظام پولی را مجبور می‌کند به پرداخت تسهیلات تکلیفی یا خرید اوراق قرضه.»
او افزود: «سیاست مالی نباید بر سیاست پولی تفوق یابد و به تعبیری باید بانک مرکزی استقلال کافی داشته باشد تا بتواند سیاستهای مربوطه را خود تنظیم و اجرا کند. بانک مرکزی وقتی استقلال ندارد، دیگر نمی‌تواند مدعی شود که اگر گشایشی شکل گرفت، نتیجه اقدامات آنها بوده است. مانند اظهارات اخیر آقای فرزین که از یک سو می‌گوید با کنترل نقدینگی می‌خواهند تورم را کنترل کند و از سوی دیگر به فشار بخش بودجه‌ای و مالی به نظام پولی اشاره می‌کند.»
فیاضی ادامه داد: «بانک مرکزی ناچار است در راستای حمایت از تولید، از ابزارهای اعتباری استفاده کند ولی از نظر تئوریک، سیاست پولی در بلندمدت نمی‌تواند موجب رشد اقتصادی پایدار شود و حتی ایجاد رشد اقتصادی جزو وظایف بانکهای مرکزی به حساب نمی‌آید. درعوض وظیفه اصلی بانک مرکزی کنترل تورم و حفظ ارزش پول ملی است که البته به طور غیرمستقیم به رشد اقتصادی بیشتر کمک می‌کند و سیاست پولی نمی‌تواند جایگزین اقداماتی چون افزایش بهره‌وری یا جذب بیشتر سرمایه‌گذاری شود.»
کنترل تورم چگونه؟
وی در پاسخ به اینکه سیاستهای تثبیتی تا کجا می‌تواند جلوی افزایش تورم را بگیرد توضیح داد: «این نیز در میان و بلندمدت ممکن نیست. اگر تورم کنترل شود، قیمت ارز هم بالا نمی‌رود و می‌دانیم کنترل تورم با حاکمیت انضباط مالی و به حداقل رسیدن میزان کسری بودجه ممکن می‌شود. بنابراین من فکر می‌کنم درست‌تر آن است که همچنان بخش مالی را منضبط کنیم. تثبیت نرخ ارز به تنهایی نمی‌تواند نرخ تورم را کنترل کند و این اقدام می‌تواند به تدریج تورم انتظاری را افزایش دهد و زمینه‌ساز شوک‌های تورمی آینده شود.»
فرزین در گفتگوی اخیر خویش با بیان اینکه در سال‌های گذشته، به‌واسطه‌ی ثبات نسبی نرخ ارز در مرکز مبادله، تورم کالا همواره کمتر از تورم خدمات بوده است، افزود: اگر به نمودارها دقت کنید، شاخص تورم کالایی که با رنگ آبی نمایش داده شده، پایین‌تر از شاخص خدمات (نمودار قرمز) قرار دارد. دلیل این امر آن است که نرخ ارز مورد استفاده برای واردات کالاها در مرکز مبادله و سامانه نیما تقریباً در یک کانال ثابت نگه داشته شده بود.
فیاضی با رد اظهارات فرزین در مورد حذف چهار صفر از ریال گفت: « از نظر تئوریک ثابت نشده که حذف صفر از پول ملی یک کشور می‌تواند به کنترل تورم کمک کند. رفع تورم به راهکار پولی نیاز دارد و چنین اقداماتی نتیجه بخش نخواهد بود. حتی من فکر می‌کنم چون این کار یک هزینه به نظام پولی تحمیل می‌کند تا اندازه‌ای این هزینه به افزایش تورم منجر شود. »
وی درباره زمان این اقدام هم معتقد است زمان فعلی چون تورم کشور بیش از ۳۰ درصد است، زمان مناسبی برای این اقدام نیست و بهتر است اگر بر اجرای این اقدام پافشاری دارند بهتر است آن را در موقعی انجام دهند که تورم تک رقمی شده است.
فیاضی ادامه داد: «حذف ارز اقدامی نهایتا بیهوده خواهد بود و در عمل به اعتبار عمومی سیاستگذار پولی صدمه می‌زند. در وضعیت فعلی کشور افزایش بی اعتمادی به سیاستگذاران نتیجه سخت‌تری در پی خواهد داشت و به بحرانهای کشور از جمله شرطی شدن دامن خواهد زد. من فکر می‌کنم بهتر است سیاستگذار این اقدامات کم ثمر را بزرگ نکند تا وقتی بی نتیجه بودن آن مشخص شد، به اعتبار آنها ضربه نخورد.
کارشناس اقتصاد سیاسی درباره اینکه فرزین از اعمال سیاست تثبیتی ارزی دفاع کرده، توضیح داد: «سیاست تثبیتی اگر اعمال می‌شود باید نتیجه‌ای در پی داشته باشد.
بانک مرکزی پس از آن همه جهش قیمت اقدام مشخصی برای کنترل نرخ دلار انجام نداد و اگر مذاکره با آمریکا نبود هم اکنون قیمت دلار حدود ۱۰۰ هزار تومان بود. پس اینجا سیاستگذاری داخلی دخیل نبوده است و نمی‌توانند با ادعای اجرای سیاست تثبیتی، دستاورد دستگاه دیپلماسی را به نام خود بزنند.»