روحانی و قالیباف وعده داده‌اند که این هفته خبرهای خوشی از جلسات سران سه قوه منتشر خواهد شد
عصر اقتصاد: محمد ارفع
در پی اعلام خبر گشایش اقتصادی قریب‌الوقوع از سوی روسای دولت و مجلس گمانه‌زنی‌ها درباره ماهیت این گشایش در رسانه‌ها بالاگرفته است؛ گمانه‌زنی‌هایی که بازه وسیعی از تصویب لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام تا فروش ارزی نفت دو سال آینده را دربرمی‌گیرد.
خبر گشایش اقتصادی را نخستین‌بار رئیس‌جمهوری چهارشنبه گذشته در جلسه هیات دولت داد و گفت: «در هفته آینده قرار است گشایشی از لحاظ اقتصادی در کشور به وجود بیاید و دست دولت مقداری باز می‌شود.»
حسن روحانی تاکید کرده است: «در جلسه سران قوا، طرحی بحث شد و نظرات بسیار به هم نزدیک بود. ان‌شاءالله دوشنبه هفته آینده که ادامه جلسه خواهد بود، این طرح به نتیجه برسد و اگر به نتیجه برسد و مقام معظم رهبری موافقت کنند، گشایشی از لحاظ اقتصادی در کشور به وجود خواهد آمد و دست دولت مقداری باز می‌شود.»
بعد از رئیس جمهوری، رئیس مجلس نیز با اشاره به جلسه سران سه قوه گفت: «خبرهای خوبی در حوزه سامان‌بخشی به اقتصاددر راه است و آینده خوبی را پیش رو داریم.»
محمدباقر قالیباف تاکید کرده است که منظورش سامان‌دهی اقتصادی در حوزه بورس، ارز و بازار پول است.
در این اظهار نظرها روحانی بر گشایشی تاکید کرده که دست دولت را باز می‌کند یعنی تقویت بودجه و قالیباف بر گشایشی تاکید می‌کند که بازار پول و ارز را سامان می‌دهد. به دلیل ماهیت یکسان اما در این حال مصادیق متفاوت این دو پیام از سوی روسای قوه مجریه و مقننه گمانه‌زنی ها در خصوص این گشایش که به نظر می‌رسد دوشنبه هفته آینده رونمایی خواهد شد بسیار شده است.
راهکاری برای بی اثر شدن تحریم‌ها
انتشار اظهارنظری از رئیس دفتر رئیس‌جمهوری هزمان با انتشار خبر گشایش اقتصادی سبب شد که یکی از گمانه‌‌زنی‌های مربوط به یافتن راهکارهایی برای تبادل مالی با کشورها باشد. به گزارش ایرنا، محمود واعظی در این باره گفته است: «با علامت‌هایی که از کشورهای اروپایی و آسیایی و دیگران دریافت کرده‌ایم، در ماه‌های پایانی تحریم قرار داریم.»
واعظی همچنین با اشاره به تحریم‌ها اظهار کرد: «امیدواریم در ماه‌های آینده شرایط تحریمی کشور تغییر کند زیرا هدف آنهایی که ما را تحریم کردند تسلیم شدن ایران طی سه الی چهار ماه بود اما الان ۲.۵ سال گذشته است و ما در این مدت علاوه‌بر اینکه تسلیم نشدیم، اتکایمان به خودمان نیز افزایش یافت. زندگی مردم سخت شده، اما چیزی متوقف نشده است؛ تحریم‌کنندگان فقط ایجاد مزاحمت کردند.»
یک عرضه اولیه مهم و تاثیرگذار
برخی به استناد سخنان روحانی در خصوص بورس، از عرضه اولیه مهم و تأثیرگذاری خبر دادند چرا که وی گفته است: «عرضه‌های اولیه در هفته آتی بسیار مهم است و از وزرای دولت تقاضا دارم که این مهم را انجام دهند.» روحانی افزود: «در هفته‌ای که گذشت در یک عرضه ۶۲۰ میلیارد و در یک عرضه ۷۶۳ میلیارد سهام عرضه شده مردم خریدند و باز هم این کار انجام می‌گیرد. ان‌شاءالله شاهد یک تحول و تحرک بسیار خوب در زمینه مسائل اقتصادی خواهیم بود.»
تصویب لوایح FATF
برخی دیگر معتقدند موضوع گشایش اقتصادی به حوزه بین‌الملل باز می گردد چرا که رئیس‌جمهوری از عبارت دست دولت مقداری باز خواهد شد، سخن گفته است.
شاید آشکارترین گمانه‌زنی در این باره از آن نائب رییس اتاق ایران و عضو شورای عالی بورس باشد که موضوع را تلویحا مرتبط با FATF دانسته است. به گفته او، تصویب نشدن عضویت ایران در این کنوانسیون، ایران را در لیست سیاه قرار داد و معاملات بانکی حتی با کشورهای دوست را ناممکن کرد.
حسین سلاح‌ورزی در توئیتی در این خصوص گفته است: «شایعه شده گشایش اقتصادی مورد اشاره رئیس‌جمهوری، پذیرش FATF و آزاد شدن منابع ارزی بلوکه شده کشور در بانک‌های خارجی است، گرچه با پذیرش کامل FATF نیز ایران به صورت اتوماتیک از لیست سیاه خارج نمی‌شود، اما اگر گره‌ای را که با دست باز می‌شد، با دندان باز کنیم می‌شود گشایش؟»
پذیرش FATF منتقدان فراوانی داشت و بسیاری از آنها معتقد بودند تصویب نشدن لوایح مرتبط با آن هیچ تاثیری بر بازار ارز ایران و مراودات بین المللی در دوره تحریم ندارد؛ اما حالا در پنج ماه گذشته دلار از کانال ۱۴ هزار تومان به کانال ۲۳ هزار تومان در صرافی‌های بانکی ورود کرده است و بنا بر اعلام رسمی حتی منابع ایران در بانک‌های کره جنوبی بلوکه شده است. همتی، رئیس کل بانک مرکزی بارها به کره جنوبی هشدار داده است که اگر پول‌های ایران را آزاد نکنند، درهای بازار به رویشان بسته خواهد شد اما هنوز اتفاق تازه ای نیفتاده است.حسین تنهایی، رییس اتاق بازرگانی ایران و کره جنوبی نیز پیش تر در گفت‌وگو با خبرانلاین حجم پول بلوکه شده ایران را بین ۶.۵ تا ۹ میلیارد دلار اعلام کرد.
اگرچه برخی معتقدند این گشایش میتواند در حوزه دیپلماسی باشد و سران سه قوه تصمیمی در خصوص FATF گرفته باشند، این گمانه چندان تقویت نشده است چون به نظر می‌رسد اگر چنین بود باید اخباری هرچند پراکنده در این حوزه به گوش می‌رسید. به همین دلیل به نظر می‌رسد این گشایش بیشتر داخلی باشد تا خارجی.
علیرضا معزی، معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رئیس‌جمهوری، نیز مرتبط بودن گشایش وعده‌داده‌شده با FATF رد شده است. او در پیامی در صفحه شخصی خود با اشاره به اظهارات اخیر روحانی نوشت: «گرچه خبر مهم اقتصادی که رئیس جمهور از آن سخن می گوید درباره لوایح مرتبط با FATF نیست، اما ای کاش آنها که برخلاف نظر دولت و مجلس وقت، راه را بر آن بستند، دریابند که در گمانه‌زنی فعالان اقتصادی و شهروندان، تصویب لویح چهارگانه و جای نداشتن در لیست سیاه، گشایش اقتصادی محسوب می‌شود.»
افزایش نرخ سود بانکی
همچنین برخی با استناد به حرف‌های رئیس مجلس در خصوص اینکه گشایش مذکور در حوزه سامان‌بخشی به اقتصاد است و با توجه به اینکه تاکید قالیباف بر بازار پول بوده است، تغییر نرخ سود بانکی را گمانه قوی‌تری دانسته‌اند چرا که در دو هفته گذشته زمزمه‌هایی در خصوص تغییر نرخ سود بانک‌ها مطرح و گفته شده بود که احتمالا بانک‌ها برای جذب بخشی از نقدینگی و جا نماندن از دیگر بازارها، نرخ سود را کمی افزایش خواهند داد تا مردم بخشی از سرمایه خود را وارد بانک کنند و نه دیگر بازارها.
بر این اساس یکی از گمانه‌ها این است که با افزایش نرخ سود سپرده‌های یکساله بخشی از نقدینگی موجود را جذب بانک‌ها کنند و حداقل بخشی از نقدینگی موجود را مدتی در بانک نگه دارد.این‌گونه حداقل بخشی از سرمایه مردم برای یک‌سال به بانک وارد می‌شود و شاید تقاضای جدیدی وارد بازار ارز نشود.
اما بسیاری معتقدند که کمتر عاملی میتواند بازار ارز را کاهشی کند. از آن جمله احمد مجتهد، رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی گفته بود مهار بازار ارز دشوار و شده و «فقط اتفاق بزرگی مثل کاهش تحریم‌ها در پی انتخابات آمریکا میتواند بر کاهش نرخ اثر بگذارد.»
این یعنی عوامل داخلی مانند واگذاری‌های بورسی یا تغییر نرخ سود و مانند آن نمی‌تواند تاثیر بسیاری بر بازار بگذارد؛ حداقل در حدی که حسام‌الدین آشنا به مردم پیشنهاد داده است یک هفته صبر کنند.
فروش اوراق ارزی با پایه نفت
از سوی دیگر، پایگاه خبری اقتصاد آنلاین گمانه‌زنی کرده است که گشایش اقتصادی دولت فروش اوراق ارزی با پایه نفت یا همان پیش فروش نفت است؛ به این معنی که دولت نفت دو سال آتی را به مردم می فروشد و در تاریخ سررسید با نرخ دلار روز و قیمت نفت روز اقدام به بازپرداخت به مردم می‌کند.
به نوشته این سایت خبری، این اقدامی خوب هم در جهت کاهش کسری بودجه و هم کنترل تقاضای سفته بازانه در بازار ارز است و پیش‌بینی می‌شود در صورت استقبال مردم تا حدود ۵۰ هزار میلیارد تومان از این مسیر درآمد بودجه ای ایجاد شود.
در ادامه این خبر آمده است: «هرچند این اقدامی مثبت است اما اینکه این اقدام گشایش بزرگی ایجاد کند و مردم این گشایش را در زندگی خود حس کنند به نظر واقع بینانه نمی رسد.»
قرار است از این گشایش اقتصادی دوشنبه هفته آتی رونمایی شود. احتمالا تا آن زمان بازارها منتظر بمانند تا ببیند این گشایش چیست و چقدر اقتصاد را متحول کرد؟
البته اقتصاددانان معتقدند گشایش اقتصادی اثرگذار نمی‌تواند ظرف یک هفته رخ دهد، مگر آنکه گشایشی دستوری باشد. مانند واگذاری بورس، تغییر نرخ سود، ممنوعیت خرید و فروش ارز یا حتی واگذاری کوپن و افزایش یارانه نقدی.
از آن جمله داود سوری، اقتصاددان در حساب توئیتر خود نوشته بود: «این چه گشایش اقتصادی است که وعده سورپرایز آن برای هفته بعد داده می‌شود؟ مگر کادوی تولد یا ازدواج است که بدون مشورت و بدون مقدمه بتوان گشایی در سطح کلان مطرح و اجرا کرد.»