فعالان در زمینه کشت زعفران به ویژه در استان خراسان شمالی می گویند متاسفانه سود کشت زعفران بیشتر در جیب کشورهای مقصد می رود تا کشاورز چرا که این محصول به صورت فله صادرات می شود.
با توجه به گستردگی پهنه‌ی مرزی کشور و تنوع اقلیمی مناطق گوناگون رسیدن به الگوی کشت مناسبی که از آن بتوان حداکثر بهره‌برداری را از عوامل تولید به‌ویژه عامل محدود کننده آب به‌دست آورد ضرورتی انکار ناپذیر است که متاسفانه در برخی موارد رعایت نکردن الگوی کاشت باعث خسارت به آب و خاک کشاورزی و زیان مالی می شود.
برخی از مزایای اجرای الگوی کشت عبارتند از تضمین امنیت غذایی و پایداری تولید، افزایش منابع پایه و افزایش بهره‌وری عوامل تولید است که در کنار این عوامل سبب حفظ منابع طبیعی شده و اثرات سوء خشکسالی و کم آبی را نیز کاهش می دهد.
در کشور ما آنقدر که موضوع کم آبی پررنگ است که حفاظت از خاک به فراموشی سپرده شده است. این در حالی است که خاک بستر اصلی و مهمترین فاکتور برای کشاورزی با بهره وری بالا به حساب می آید که متاسفانه عموما کشاورزان در زمینه حفاظت از خاک غفلت می کنند و جهاد کشاورزی هم در این موضوع اهتمام جدی به خرج نداده است.
در راستای افزایش بازدهی صنعت کشاورزی باید از خاک و آب به درستی و بهینه بهره برداری کرد که یکی از راه های آن کاشت محصولات کم آب بر است، در چند سال اخیر برخی کشاورزان شرق کشور به کاشت زعفران پرداخته اند که می تواند محصولی مناسب از نظر صرفه جویی در مصرف آب باشد.
در ادامه در رابطه با موضوعات مطرح شده خبرنگار بازار گفت و گویی با «علی باقرزاده» مدیر شرکت سبز گستر خراسان سمت داشته است. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می خوانید.
* در کشور تاکید بسیاری بر کم آبی می شود اما مساله خاک مغفول مانده و حفظ و احیا این ماده نادیده گرفته شده است. راهکار شما در این باره برای فعالان حوزه کشاورزی چیست؟
به دلیل اینکه تاثیر آب بر کشاورزی زودتر نمایان می شود توجه فعالان بخش کشاورزی و کارشناسان این حوزه معطوف به آب شده است چرا که اگر تنها یک دوره به محصول آب نرسد ازبین می رود این در حال است که پایه ی کار کشاورزی خاک و حفظ آن است.
در سال های اخیر شرکت هایی مانند «پیشگامان کشت پایدار» شروع به تولید بهسازهای خاک کرده اند که قدم بسیار موثر و مهمی در احیا خاک به حساب می آید. اگر خاک مناسب در اختیار نداشته باشیم هر چقدر به محصول آب دهیم خروجی نخواهیم داشت.
برای تولید یک میلی متر خاک ۷۰۰ تا ۸۰۰ سال زمان لازم است. باتوجه به کمبود آبی که در کشور با آن روبرو هستیم کشاورزان دیگر به خاک توجه نمی کنند.
باید با استفاده از کودهای آلی، بهسازهای خاک و تغذیه روز دنیا خاک را تقویت کرد. به عنوان مثال بهترین حالت خاک برای کشاورزی زمانی است که پی اچ خاک بین ۶.۵ تا هفت باشد. پی اچ هشت به بالا مانع جذب کود توسط گیاه شده و خسارت مالی زیادی وارد می کند.
با استفاده از روش های جدید و حفاظت از خاک فردی که پنج هکتار زمین کشاورزی دارد باید بتواند یک رفاه نسبی برای خود و خانواده اش ایجاد کند
می توان با استفاده از آزمایش و روش های جدید از نابودی خاک جلوگیری کرد، یکی از دلایل اُفت کشاورزی کشور، سنتی بودن آن است، در صورتی که با استفاده از روش های جدید و حفاظت از خاک فردی که پنج هکتار زمین کشاورزی دارد باید بتواند یک رفاه نسبی برای خود و خانواده اش ایجاد کند.
* باتوجه به اینکه میانگین سن کشاورزان ۵۰ سال است و این قشر از روش های نوین استقبال زیادی نمی کنند، آموزش های لازم به کشاورزان در جهت حفاظت از خاک داده باید چگونه باشد؟
آموزش ها بر عهده ی مدیریت هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی است، اگر این آموزش ها درست انجام شود کشاورزی کشور ما متحول می شود. نداشتن الگوی کشت از جمله آسیب های جدی به کشاورزی است. به عنوان مثال کشت هندوانه آبی خسارت زیادی به خاک و آب وارد می کند و علاوه بر آن سود کمی برای کشاورز دارد و سرمایه کشور را از بین می برد.
* قطب تولید زعفران در گذشته استان خراسان رضوی بوده است، اما در حال حاضر به خراسان شمالی سوق پیدا کرده و بیشتر در این استان کشت می شود. چه چالش هایی برای توسعه زعفران در این استان وجود دارد؟ چه اقداماتی در این راستا انجام شده است؟
خواستگاه زعفران و زرشک خراسان جنوبی بوده است اما باتوجه به تغییر اقلیم، سلیقه کشاورز و وضعیت بازار، زراعت زعفران از استان خراسان رضوی به خراسان شمالی رسیده است، با وجود اراضی مساعد و شرایط آب و هوایی خراسان شمالی، درحال حاضر بیش از سه هزار هکتار از اراضی شهرهای فاروج و شیروان زیر کشت زعفران قرار دارد.
چون کشاورزی از حالت سنتی به حالت صنعتی و پیشرفته درآمده عملکرد بسیار خوبی در زمینه کشت زعفران را شاهد هستیم. دستگاه های مناسب برای خاک ورزی اولیه و ثانویه، کشت و برداشت زعفران و همچنین تغذیه مناسب استفاده می شود، شرکت های فعال در این حوزه به روش مناسب و مطلوبی در حال فعالیت هستند و در زمینه صادرات هم کمک های شایانی انجام شده است.
با توجه به شرایطی که در خراسان شمالی به وجود آمده است آینده خوبی را برای این محصول پیش بینی می کنیم، امید داریم که با همکاری «شرکت پیشگامان کشت پایدار» بتوانیم این محصول را در سایر استان ها به شکل مناسب کشت دهیم و جایگاه واقعی خود را در بازار های جهانی پیدا کنیم.
* زعفران استان خراسان شمالی به چه کشورهایی صادر شده است؟
این محصول به کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود، باتوجه به کیفیت بالایی که این زعفران ها دارند بازارهای بسیار خوبی در این زمینه کسب کرده ایم و آینده خوبی برای این محصول پیش رو است. برخی مشکلات در حوزه صادرات و قوانین صادراتی وجود دارد که امیدواریم با حمایت جهاد کشاورزی این موانع صادراتی از سرراه صادرات زعفران برداشته شود.
متاسفانه درحال حاضر بیشتر زعفران به شکل فله به سایر کشور ها صادر می شود و بسته بندی ها مناسب کالای صادراتی نیست که این موضوع برای کشورهای مقصد درآمد زایی خوبی را ایجاد کرده زیرا زعفران فله را بسته بندی و به فروش می رسانند
* چه مشکلاتی در زمینه صادرات وجود دارد؟
در حوزه صادرات با سختگیری ها و قوانین سختی مواجه هستیم، که اگر دولت با توجه به شعار سال این روند را تسهیل کند صادرات و ارزآوری خوبی شکل می گیرد، متاسفانه درحال حاضر بیشتر زعفران به شکل فله به سایر کشور ها صادر می شود و بسته بندی ها مناسب کالای صادراتی نیست که این موضوع برای کشورهای مقصد درآمد زایی خوبی را ایجاد کرده زیرا زعفران فله را بسته بندی و به فروش می رسانند.
* چالش های بخش صادرات چیست که مانع بسته بندی مناسب و تجاری سازی این محصول شده است؟
مانعی برای بسته بندی شکیل این محصول وجود ندارد، اما با توجه به اینکه زعفران در استان ما محصول جدیدی است و تازه از تولید سنتی به صنعتی رسیده لذا صنعتی نوپا و محتاج حمایت است، با اینکه حمایت هایی از سمت جهاد کشاورزی صورت گرفته اما این صنعت و افراد فعال در این حوزه نیاز به حمایت های بیشتری برای تولید این محصول دارند.
* در کنار زعفران از فرآورده های دیگر آن هم استفاده می شود؟
بعد از کشت و استخراج کلاله زعفران، قسمت سفید رنگ پایین کلاله جدا می‌شود، این قسمت از لحاظ خواص هیچ تفاوتی با زعفران ندارد و سال گذشته همین قسمت سفید رنگ در بازار کیلویی پنج میلیون تومان به فروش رسید.
قسمت گلبرگ های گیاه زعفران هم خواص دارویی دارد، اما هنوز به مرحله تولید و فروش گلبرگ نرسیده ایم.
* با توجه به اینکه مردم خراسان شمالی در گذشته محصولات دیگر کشت می‌کردند، برای کشت زعفران رغبت داشتند؟
زعفران خاصیت کشت برعکس دارد یعنی زمانی که کاشت جو و گندم شروع می شود سیکل زندگی زعفران به اتمام می رسد، کاشت زعفران زمانی است که محصولات دیگر اصطلاحاً در خواب هستند و کشاورزان و کارگران کار کمتری داشته از این رو افراد رغبت بالایی برای کشت زعفران دارند.
از دلایل دیگر که باعث افزایش رغبت کشاورزان برای کشت زعفران می شود درآمد بالای آن است.
به دلیل استقبال خوب کشاورزان استان خراسان شمالی می توان آینده خوبی را برای کشاورزان، کارگران و افراد فعال در این حوزه پیش بینی کرد.
منبع: بازار